Czym jest demodekoza?
Jest chorobą skóry wywołaną głównie przez pasożyty z rodzaju Demodex, powszechnie znanych jako roztocza mieszków włosowych. U psów wyróżniamy 3 gatunki nużeńców: Demodex canis, Demodex injani i Demodex cornei. Pasożyty te występują w niewielkich ilościach w mieszkach włosowych psów zdrowych, nie wywołując choroby skóry. Do zasiedlenia skóry dochodzi najczęściej w pierwszych dniach życia psa, przez kontakt bezpośredni ze skórą matki. Morfologicznie dorosłe osobniki przypominają kształtem cygaro – ośmionożne, smukłe postacie zamieszkują mieszki włosowe. Dorosła samica może złożyć do 25 jaj, z których wylęgają się kolejno larwy, a z nich nimfy.
Dorosła postać nużeńca widoczna pod mikroskopem.
Obecność pojedynczych nużeńców na skórze psa nie świadczy o chorobie. O nużycy mówimy w sytuacji, gdy dojdzie do miejscowego lub uogólnionego namnożenia pasożytów, które są odpowiedzialne za pojawienie się objawów klinicznych. Wzrost populacji nużeńców często ma związek z osłabieniem organizmu w związku z zaburzeniami immunologicznymi, przewlekłym stresem, stosowaniem leków sterydowych, inwazją pasożytów wewnętrznych, niezbilansowaną, ubogą dietą, ciążą, zabiegami chirurgicznymi, zaburzeniami hormonalnymi (endokrynopatiami), chemioterapią i innymi.
Nużyca jest chorobą o charakterze wtórnym, co trzeba brać pod uwagę w postępowaniu diagnostyczno-terapeutycznym. Często występująca u psów młodych. Nie jest to choroba zaraźliwa. Roztocza adaptują się do swojego żywiciela nie zarażają innych psów bądź też innych gatunków.
Objawy kliniczne
Wyróżniamy 2 postacie choroby: miejscową i uogólnioną.
W postaci miejscowej obserwujemy :
– przerzedzenia włosa lub ogniskowe wyłysienia z różnie nasilonym rumieniem, hiperpigmentacją (przebarwieniem) i łuszczeniem naskórka. Ograniczone do jednego rejonu ciała – najczęściej okolice twarzy, ale mogą pojawiać się także w innych lokalizacjach
– w sytuacjach powikłanych infekcjami bakteryjnymi może pojawić się zapalenie mieszków włosowych
– w przypadkach niepowikłanych świąd najczęściej nie występuje
– miejscowa nużyca najczęściej nie ma ciężkiego przebiegu, bywa że zmiany cofają się samoistnie w ciągu kilku tygodni
W postaci uogólnionej zmiany przyjmują bardziej zaawansowany charakter i mogą wystąpić zarówno u osobników młodych jak i starszych. Obserwujemy ogniskowe lub wieloogniskowe zmiany w różnej lokalizacji, czasami obejmującej większą część skóry zwierzęcia. Pojawiają się wyłysienia, rumień, łuski, grudki, zdarza się że skóra ulega zliszajowaceniu, a chorobie często towarzyszy świąd. Nierzadko pojawia się także ropne zapalenie skóry, krosty i nadżerki. Zmiany mogą pojawiać się w dowolnej lokalizacji.
Rozpoznanie
Stawiamy na podstawie wyglądu zmian, danych z wywiadu (istotny jest wiek pacjenta) oraz na podstawie wyniku badania dermatologicznego. Nieodzownym badaniem dodatkowym w tym przypadku jest wykonanie zeskrobiny głębokiej. Jest to badanie polegające na zeskrobaniu przy użyciu skalpela zmienionych powierzchownych warstw skóry, do momentu pojawienia się pierwszych kropli krwi. By ułatwić rozpoznanie, miejsce pobrania można ścisnąć i wyrwać parę zmienionych włosów. Badanie to umożliwia wykrycie pasożytów oraz ocenę ich morfologii i liczebności populacji. W skrajnych przypadkach przy podejrzeniu demodekozy można wykonać biopsję skóry. Jeśli stwierdzimy obecność pasożytów pod mikroskopem w znacznej ilości możemy postawić już rozpoznanie.
Leczenie
Należy zidentyfikować i starać się wyeliminować wszystkie występujące u pacjenta czynniki sprzyjające występowaniu choroby. Wtórne infekcje ropne należy leczyć odpowiednio dobranymi antybiotykami, przez długi okres czasu. Wspomagająco można stosować kąpiele w specjalistycznych szamponach zawierających np. nadtlenek benzoilu.
Podstawą jednak jest zastosowanie odpowiednich środków roztoczobójczych np. iwermektyny, oksymu milbemycyny doramektyny, amitrazy, moksydektyny czy fluralaner. Substancje te dostępne są w różnych preparatach weterynaryjnych mających postać kropli wylewanych na skórę karku, tabletek, iniekcji czy obroży. Postać leku i częstotliwość stosowania ustala lekarz weterynarii na podstawie obrazu klinicznego i stopnia zaawansowania zmian.
Piśmiennictwo :
„Dermatologia małych zwierząt „ Keith A. Hnicica