Białaczka kotów (Feline Leukemia Virus = FeLV)

Epidemiologia

Występowanie białaczki kotów jest bezpośrednio związane z zagęszczeniem populacji tych zwierząt. Najwięcej problemów notuje się w dzikich koloniach oraz w dużych hodowlach kotów. Głównym źródłem choroby są przetrwale zainfekowane koty – klinicznie zdrowe, wydzielające wirusa do środowiska. Nosiciele wydzielają duże ilości wirusa głównie ze śliną oraz w mniejszych ilościach ze łzami, moczem i kałem. Najczęściej koty zakażają się przez kontakt błon śluzowych jamy ustnej i nosowej z zainfekowaną śliną, co może być ułatwione przez wzajemną pielęgnację, korzystanie z tych samych misek oraz ze wspólnych kuwet i klatek transportowych. Inne sytuacje, w których może dojść do zakażenia białaczką są walki między kotami i pogryzienia.

Znacznie bardziej wrażliwe na zakażenie są koty młode. Do zakażenia kociąt od matki może dojść drogą pionową (przez macicę lub z mlekiem matki) lub poziomą (przez wydzieliny i wydaliny).

Rozwój choroby (patogeneza)

Po osiągnięciu błony śluzowej jamy ustnej i nosowej wirus dostaje się do tkanki limfatycznej jamy ustnej i gardła, a następnie wraz z krwią dostaje się do śledziony, węzłów chłonnych, komórek nabłonka jelit i pęcherza moczowego, gruczołów ślinowych oraz szpiku kostnego. Stąd przechodzi do wydzielin i wydalin, a także do krwinek białych i płytek krwi. Wiremia (wysiew wirusa do krwi) występuje zazwyczaj po 2-4 tygodniach od zakażenia.

W lecznicach rzadko rozpoznaje się początkową, ostrą fazę choroby, ponieważ objawy są bardzo niespecyficzne i mogą przypominać wiele innych schorzeń. Występuje niewielka gorączka (najczęściej nie przekracza 40°C), złe samopoczucie, powiększenie węzłów chłonnych oraz cytopenie we krwi obwodowej (zmniejszenie ilości komórek należących do jednej lub wielu linii komórkowych).

Choroby, u podłoża których może leżeć białaczka kotów

1. Immunosupresja (obniżenie odporności). U chorych kotów występuje zwiększona podatność na infekcje bakteryjne, grzybicze, pierwotniacze i wirusowe.
2. Nowotwory tkanki limfatycznej lub szpiku kostnego (np. chłoniak, białaczka limfoidalna, białaczka erytrocytarna). Problemy nowotworowe występują nawet u 30% kotów z przetrwałą infekcją FeLV. Większość kotów ze stwierdzonym chłoniakiem miała dodatnie wyniki serologicznych badań w kierunku białaczki kotów.
3. Niedokrwistość. Niedokrwistość spowodowana przez FeLV zazwyczaj jest nieregeneratywna i normobarwliwa. U około 10% kotów jest regeneratywna i wynika z hemolizy (często jest to niedokrwistość immunohemolityczna lub związana z mykoplazmozą hemotropową).
4. Kompleksy immunologiczne – mogą wywołać m. in. uogólnione zapalenie naczyń krwionośnych, kłębuszkowe zapalenie nerek, zapalenie wielostawowe.
5. Zaburzenia rozrodowe
   • 68-73% kotek z zaburzeniami płodności miało dodatnie badanie w kierunku FeLV
   • 60% kotek, które poroniły miało dodatnie badanie w kierunku FeLV
   • inne problemy rozrodowe – obumieranie płodów, resorpcje zarodków, niedorozwój łożysk. Możliwe jest również urodzenie żywych kociąt, które mogą stać się nosicielami wirusa białaczki.

   (obniżenie odporności). U chorych kotów występuje zwiększona podatność na infekcje bakteryjne, grzybicze, pierwotniacze i wirusowe.

6. Zapalenie jelit – objawy mogą przypominać panleukopenię kotów – występuje brak apetytu, osłabienie, wymioty i biegunka (może być krwawa).
7. Inne – neuropatie (nierównomierne rozszerzenie źrenic, niedowłady tylnych kończyn), czy schorzenia pseudonowotworowe (np. wyrośla chrzęstno-kostne).

Rozpoznanie

Podejrzewać białaczkę można na podstawie wywiadu, badania klinicznego oraz badań krwi. Potwierdzeniem są testy serologiczne, coraz powszechniej dostępne w wielu lecznicach weterynaryjnych. Rozpoznanie poszczególnych postaci choroby oraz chorób wynikających z białaczki stawia się na podstawie badań dodatkowych:

• badanie krwi – morfologia z rozmazem, badania biochemiczne, ocena retikulocytów, test aglutynacji, test Coombsa
• badanie szpiku
• badanie histopatologiczne wycinków, biopsja cienkoigłowa

Leczenie

Leczenie białaczki kotów jest długotrwałe i często nie przynosi spodziewanego efektu, chociaż jest pewna grupa kotów, u których przy wczesnym stadium można uzyskać całkowite wyleczenie. Celem leczenia jest podniesienie odporności zwierzęcia oraz zapewnienie mu jak najlepszego komfortu życia. Większość zakażonych kotów wykazuje przetrwałą wiremię już w czasie stawiania rozpoznania. Ale z drugiej strony warto podjąć trud leczenia, ponieważ bardzo wiele serologicznie dodatnich kotów przez wiele lat cieszy się dobrym zdrowiem i nie wykazuje żadnych objawów choroby.

W leczeniu można stosować leki przeciwwirusowe (np. AZT, interferon, paciorkowcowa proteina A), leki podnoszące odporność (np. Baypamune, Scanommune), leki przeciwnowotworowe (glikokortykosteroidy, winkrystyna, cyklofosfamid), preparaty witaminowe i inne.

Profilaktyka

Szczepienia – mają na celu ochronę kotów przed zakażeniem białaczką lub przynajmniej zapobieganie przetrwałej wiremii.

Zasady szczepienia kotów przeciwko FeLV

1. Szczepić tylko zdrowe koty
2. Koty pochodzące ze środowiska o zwiększonym ryzyku oraz pochodzące z nieznanego środowiska powinny być poddane badaniu serologicznemu w kierunku FeLV
3. Szczepić wszystkie koty narażone na ryzyko zakażenia FeLV
4. Trzymać oddzielnie koty FeLV-dodatnie i FeLV-ujemne, nawet, jeżeli koty FeLV-ujemne zostały zaszczepione przeciwko białaczce