Chłoniak (lymphoma, lymphosarcoma)

Występowanie

Choroba może wystąpić zarówno u psów, jak i u kotów.
Psy – pojawia się u zwierząt w średnim wieku i starszych. Może dotyczyć psów wielorasowych, jak i rasowych, szczególnie golden retrieverów, owczarków niemieckich, bokserów, pudli, bassetów, bernardynów i dobermanów.
Koty – u kotów nie stwierdzono skłonności rasowych. U kotów zakażonych wirusem białaczki kociej (serologicznie „dodatnich”) chłoniak pojawia się w wieku 3-5 lat, natomiast u zwierząt wolnych od białaczki (serologicznie „ujemnych”) – w wieku 7-10 lat.

Chłoniak – przyczyny

• wirusowa – chłoniak białaczko-pochodny – występuje u kotów zakażonych wirusem białaczki
• genetyczna
• karcinogeny – pewne czynniki chemiczne, fizyczne i wirusowe mogą wpływać na wystąpienie chłoniaka

Klasyfikacja

Postać chłoniaka w zależności od umiejscowienia:

• Rozsiana (wieloogniskowa). Najczęściej spotykana forma u psów. Uogólnione powiększenie węzłów chłonnych. Pozostałe objawy są niespecyficzne – brak apetytu, spadek masy ciała, zwiększone pragnienie i oddawanie moczu, apatia. Często stwierdza się powiększenie wątroby i śledziony.
• Pokarmowa. Objawy – wymioty, biegunka, spadek masy ciała, apatia.
• Śródpiersiowa. Objawy ze strony układu oddechowego, obrzęki obwodowych części ciała. U 40-50% psów występuje jednocześnie hiperkalcemia (nadmiar wapnia we krwi). Inne możliwe objawy to zwiększone pragnienie i oddawanie moczu, brak apetytu, osłabienie.
• Skórna. Pojedyncze lub liczne zmiany skórne, mogą przypominać inne choroby skóry – np. łojotok, pęcherzycę lub ropne zapalenie skóry. Początkowo wyglądają jak swędzące wypryski, stopniowo zaczynają przybierać formę guzów. U 50% zwierząt występuje świąd.
• Zewnątrzwęzłowa. Może dotyczyć oczu, centralnego układu nerwowego, kości, serca, nerek, pęcherza moczowego, jamy nosowej.

Chłoniak – postać jelitowa u 9-letniego psa. Zdjęcie zrobione śródoperacyjnie.

Klasyfikacja według WHO (Światowa Organizacja Zdrowia)

Stopień I – Zmiany dotyczą pojedynczego węzła chłonnego lub tkanki limfoidalnej jednego narządu
Stopień II – Zmiany dotyczą wielu węzłów chłonnych w jednej okolicy
Stopień III – Uogólnione zajęcie węzłów chłonnych
Stopień IV – Zajęcie wątroby i/lub śledziony
Stopień V – Widoczne zmiany we krwi, zaatakowanie szpiku kostnego i/lub innych narządów wewnętrznych

Chłoniak – rozpoznanie

Rozpoznanie chłoniaka opiera się na dokładnym wywiadzie i badaniu klinicznym oraz badaniach dodatkowych, takich jak badanie krwi, badanie histopatologiczne węzła chłonnego, badanie szpiku kostnego oraz badania obrazowe (RTG, USG).

• badanie kliniczne – ze szczególnym uwzględnieniem węzłów chłonnych, błon śluzowych i oczu
• badanie krwi – morfologia – we krwi widoczne są często niedojrzałe limfocyty i metarubricyty, możliwe są niedobory płytek krwi, erytrocytów i granulocytów kwasochłonnych
• badanie krwi – biochemia – u psów z chłoniakiem bardzo często wzrasta poziom wapnia we krwi (zwłaszcza przy postaci śródpiersiowej). Pozostałe parametry wskazują na zaatakowane narządy.
• badanie serologiczne – u kotów – w kierunku białaczki kociej i zespołu niedoboru odporności
• badanie szpiku kostnego – nacieki nowotworowo zmienionych limfocytów
• RTG i USG – są pomocne w ustaleniu stadium chłoniaka i wskazują na zaatakowane narządy
• badanie histopatologiczne!!! – daje ostateczne potwierdzenie rozpoznania. W Przychodni Weterynaryjnej THERIOS do badania pobierany jest cały węzeł chłonny.

Badanie USG u psa z chłoniakiem:
widoczny powiększony węzeł chłonny krezkowy.

Leczenie chłoniaka

Chłoniak jest nowotworem podatnym na chemioterapię. Leczenie ma na celu poprawę komfortu zwierzęcia oraz uzyskanie jak najdłuższego czasu remisji (wycofania się objawów) i wydłużenia życia. Nieleczone psy i koty z chłoniako-mięsakiem przeżywaja średnio 4-6 tygodni, podczas gdy u 75-90% leczonych psów i kotów objawy prawie całkowicie się wycofują i zwierzęta żyją w dobrym stanie nawet 6-12 miesięcy. Chłoniak jest nieuleczalny, jednak leczenie prowadzi często do całkowitego wycofania się objawów i przedłużenia życia pacjenta o wiele miesięcy.

Znanych jest wiele schematów leczenia chłoniaków, różnią się one składem podawanych leków oraz częstotliwością i drogą podawania. O doborze odpowiedniego schematu decyduje kilka czynników:

1. Koszty leczenia – chemioterapia łącznie z dodatkowymi czynnościami jej towarzyszącymi (katetery dożylne, kontrolne badania krwi itp.) jest kosztowna. A im nowocześniejsze schematy leczenia, prowadzące do dłuższej remisji, tym koszty leków są większe.
2. Czas – bardziej rozbudowane schematy leczenia wymagają od opiekuna zwierzęcia większego nakładu czasu.
3. Objawy uboczne – już pierwsze badania mogą wykluczyć stosowanie jednych leków, a wskazywać na inne. Leki stosowane w terapii nowotworów mogą działać toksycznie na niektóre narządy, jednak korzyści z ich stosowania przewyższają znacznie ryzyko. Często złożone programy lecznicze niosą większe ryzyko działań ubocznych, ale też dają dłuższą remisję.
4. Doświadczenie lekarza prowadzącego – podawanie dożylne leków cytostatycznych wymaga dużej wprawy (duża toksyczność nawet po kontakcie miejscowym!), ważne jest doświadczenie lekarza w prowadzeniu pacjentów z chłoniakiem.

Autor: lek. wet. Maja Ingarden

Chcesz być na bieżąco informowany o nowych artykułach na blogu klinicznym? Śledź nas na facebook’owym fanpage!