Do Przychodni Weterynaryjnej Therios zgłosił się Atos, 5 letni pies, golden retriever. W trakcie wywiadu dowiedzieliśmy się, że podczas zakładania obroży właściciele zauważyli “guzowate twory” pod żuchwą. Nasze pierwsze podejrzenie? Chłoniak.

Badanie kliniczne

Powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych, przedłopatkowych i podkolanowych. Węzły podżuchwowe wielkości śliwki, a przedłopatkowe wielkości orzecha laskowego. Wykonaliśmy biopsję węzłów chłonnych.

Wynik = chłoniak.
Dominują średniej wielkości komórki z zasadochłonną cytoplazmą (fioletowy kolor na zdjęciu), przejaśnieniem przyjądrowym i lekko asymetrycznie przesuniętym jądrze komórkowym, w tle ciałka limfoglandularne, pojedyncze neutrofile. W celu określenia typu chłoniaka (T lub B komórkowy) wysłaliśmy próbkę na badanie immunohistochemiczne.

Badanie USG wykazało powiększone i pobudzone wszystkie węzły chłonne jamy brzusznej oraz węzły pachwinowe. Śledziona „chłoniakowa”, czyli marmurkowata i heteroechogenna.

Badania krwi nie wykazały odstępstw od normy.
Test na choroby odkleszczowe: ujemny.
Rozpoznanie: chłoniak, IV stadium.

Chłoniak to nowotwór złośliwy, który stanowi ok 10-25% wszystkich nowotworów złośliwych u psów. Mediana wieku zachorowalności na chłoniaka wynosi 7,5 lat. Jednak zdarza się, że chorują psy zarówno młode (2-3 lata), jak i starsze (kilkanaście lat).

Rasy predysponowane

Najczęściej obserwuje się go u golden retrieverów, owczarków niemieckich, rottweilerów, dogów niemieckich, terierów szkockich, dogów de Bordeaux, bullmastiffów i buldogów. W naszej praktyce jednak diagnozowaliśmy już chłoniaka u pacjentów z wielu innych ras: yorki, berneńskie psy pasterskie, psy ras myśliwskich (wyżły, gończe), chorują również zwykłe „kundelki”.

Typy chłoniaka

• B-komórkowy
• T-komórkowy

Postaci chłoniaka

• wieloogniskowa – ponad 80% chłoniaków: powiększone obwodowe węzły chłonne, może także wystąpić brak apetytu, spadek masy ciała, wielomocz lub zwiększone oddawanie moczu, oraz powiększenie śledziony i wątroby.
• jelitowa – powiększone krezkowe węzły chłonne, przewlekła biegunka, spadek masy ciała, hipoproteinemia oraz powiększenie śledziony i wątroby.
• śródpiersiowa – powiększone węzły chłonne śródpiersiowe, powiększona grasica oraz podwyższone stężenia wapnia we krwi.
• skórna – ok 3% chłoniaków: świąd, zaczerwienienie i owrzodzenie skóry, możliwe guzy skórne i zmiany na granicy skóry i błon śluzowych.

Leczenie

Najskuteczniejszą formą leczenia chłoniaków jest chemioterapia. Znane są różne schematy terapeutyczne m.in. COP (cyklofosfamid, winkrystyna, prednizon/prednizolon), CHOP (cyklofosfamid, doksorubicyna, winkrystyna, prednizon/prednizolon), AspCHOP (asparaginaza, cyklofosfamid, doksorubicyna, winkrystyna, prednizon), CHOPL(cyklofosfamid, doksorubicyna, winkrystyna, prednizon/prednizolon, chlorambucil), LP (chlorambucil, prednizon/prednizolon). Najczęściej stosowanym schematem jest schemat CHOP – Wisconsin-Medison, 25- lub 19-tygodniowy.

Leki wchodzące w skład chemioterapii używanej do leczenia chłoniaków to:

• L-asparaginaza – powoduje apoptozę komórek nowotworowych
• cyklofosfamid – zakłóca replikację DNA i transkrypcję RNA
• winkrystyna – alkaloid, hamuje podział komórek nowotworowych podczas metafazy przez wiązanie z białkami mikrotubularnymi wrzeciona mitotycznego
• doksorubicyna – antybiotyk antracyklinowy, działa cytostatycznie na szeroki zakres nowotworów, lecz powoduje kardiotoksyczność dlatego przed podaniem doksorubicyny konieczne jest badanie kardiologiczne
• prednizon – kortykosteroid

Jakie badania wykonujemy przed chemioterapią?

• Zawsze zaczynamy od podstawowego badania klinicznego. Oceniamy błony śluzowe, węzły chłonne, temperaturę. W przypadku podwyższonej temperatury ciała odstępujemy od podania cytostatyków.
• Ważne są oględziny jamy ustnej! Przed leczeniem powinno się usunąć kamień nazębny aby zapobiec powikłaniom bakteryjnym.
• Badania krwi – morfologia i biochemia. Leki cytostatyczne mogą obciążać nerki, wątrobę i trzustkę dlatego oznaczenie AST, ALT, mocznika, kreatyniny jest tutaj kluczowe. Jeżeli stężenie bilirubiny całkowitej u psa >1,5mg/dl a u kota>2mg/dl musimy zredukować dawkę winkrystyny lub doksorubicyny.
• Echo serca przed podaniem doksorubicyny. Doksorubicyna jest lekiem kardiotoksycznym więc nie możemy podać jej u zwierząt u których już występują problemy z sercem.

Działania niepożądane w leczeniu chłoniaka

Leki cytostatyczne działają toksycznie na komórki nowotworowe, ale też mają działanie ogólnoustrojowe i obciążają inne narządy. Najczęstsze działania niepożądane chemioterapii to:

• osłabienie układu odpornościowego a więc większa podatność na inne choroby nowotworowe oraz zakaźne,
• uszkodzenie nerek lub wątroby,
• wymioty,
• wyłysienia (szczególnie u psów o stale rosnącej sierści)
• krwawienia z dróg moczowych (cyklofosfamid może powodować krwotoczne zapalenie pęcherza moczowego, szczególnie, jeżeli nie są przestrzegane szczególne zalecenia, dotyczące tego leku),
• toksyczne działanie na mięsień sercowy.

Autorzy:
lek. wet. Anna Maj
lek. wet. Maja Ingarden
dr n. wet. Jacek Ingarden