Sztuczne unasiennianie jest to zdeponowanie przez człowieka dobrej jakości nasienia samca w drogach rodnych samicy w okresie gwarantującym zapłodnienie komórek jajowych (oocytów).
Powyższa definicja w zasadzie tłumaczy całą istotę zabiegu. Jednakże zrozumienie powyższego zabiegu wymaga kilku dodatkowych informacji.
Terminologia:
Unasiennianie (inseminacja) może być naturalne (tzw. naturalne krycie) lub sztuczne (patrz definicja powyżej).
Kiedy stosujemy sztuczne unasiennianie:
- awersja suk do niektórych psów
- dominujące suki, nie dopuszczające osobników słabych
- w przypadku suk, u których dochodziło wcześniej przy próbach krycia do walki z psem
- suki nadpobudliwe, nerwowe, bojaźliwe lub też „rozpieszczone” mogą nie akceptować żadnego psa
- wąska pochwa – bolesność (szczególnie u suk młodych, krytych pierwszy raz)
- nadpobudliwy samiec
- reproduktor zdecydowanie cięższy od suki
- psy krótkonożne (jamniki, basety, pekińczyki) mogą mieć trudności ze wspięciem
- brak proporcji pomiędzy narządami płciowymi samca i samicy
- duże oddalenie zwierząt (problemy z kwarantanną zwierząt) – wykorzystanie nasienia konserwowanego
- na życzenie właściciela obawiającego się chorób przenoszonych przez krycie (np. bruceloza)
Jakie warunki trzeba spełnić?
Najbardziej popularne (największa skuteczność) jest sztuczne unasiennianie nasieniem świeżym lub konserwowanym w stanie płynnym. Nasienie świeże nadaje się do unasienniania do 30 min. od pobrania (najlepiej nie dłużej niż 5-10 min.). Nasienie konserwowane w stanie płynnym w temp. 16-22°C można wykorzystać najpóźniej do 6-8 godzin, a schłodzone do temp. 4°C do 4-5 dni (w tym przypadku można przywieźć samo nasienie – im szybciej, tym lepiej). Mrożone nasienie można przechowywać długo, ale sztuczne unasiennianie wymaga zdeponowania nasienia bezpośrednio w macicy (krótka przeżywalność plemników po rozmrożeniu), co wymaga specjalnego sprzętu lub zabiegu operacyjnego (trudno jest pokonać szyjkę maciczną u suki). Bardzo precyzyjnie trzeba określić okres płodny u suki, ponieważ plemniki przeżywają tylko kilka godzin. Skuteczność unasienniania mrożonym nasienie jest dużo niższa, a nasienie jest dużo droższe.
Sztuczne unasiennianie nasieniem świeżym:
- Przy SU nasieniem świeżym należy przyjechać do lekarza weterynarii z suką oraz psem.
- Suka musi być w okresie płodnym (rutynowo musi być potwierdzony okres płodny – cytologia, badanie progesteronu lub waginoskopia)
- Nasienie pobiera się poprzez masaż żołędzi prącia psa. Technicznie łatwiejsze jest pobieranie ejakulatu od psa przy obecności suki w cieczce.
- Dawka inseminacyjna: 150-200 mln plemników o ruchu prawidłowym w objętości 0,5-5 ml nasienia. Optymalny odsetek plemników o ruchu prawidłowym >70%.
Metody sztucznej inseminacji:
- Dopochwowa – najbardziej popularna, stosowana przy użyciu nasienia świeżego lub konserwowanego w stanie płynnym.
- Domaciczna – ze względu na duże trudności w pokonaniu szyjki macicznej (skomplikowana budowa anatomiczna) wymaga zastosowania specjalnych kateterów, waginoskopu z kanałem roboczym lub operacyjnego wprowadzenia nasienia do macicy (ryzyko stresu). Metoda ta jest stosowana tylko przy unasiennianiu nasieniem mrożonym.
Autor:
dr n. wet. Jacek Ingarden
Chcesz być na bieżąco informowany o nowych artykułach na blogu klinicznym?
Śledź nas na facebook’owym fanpage!