Trzustka jest gruczołem związanym z przewodem pokarmowym. Składa się z części zewnątrzwydzielniczej, która stanowi główną część gruczołu, oraz wewnątrzwydzielniczej, składającej się z wysp – skupisk komórek nabłonkowych, rozrzuconych nieregularnie w obrębie gruczołu. Część zewnątrzwydzielnicza trzustki jest odpowiedzialna za produkcję enzymów trawiennych, które w jelitach rozkładają węglowodany, białka, kwasy nukleinowe i tłuszcze. Komórki należące do wysp trzustki pełnią rolę wewnątrzwydzielniczą i produkują takie hormony jak insulina, glukagon i somatostatyna.
Jeżeli z różnych przyczyn dojdzie do zaniku tkanki gruczołowej, zmniejsza się produkcja i wydzielanie enzymów trawiennych i mówimy wtedy o zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki.
Przyczyny
- Młodzieńczy zanik trzustki. Jest to najczęściej spotykana przyczyna zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki u psów. Choroba ta dotyczy młodych psów, najczęściej dużych ras. Szczególnie często występuje u owczarków niemieckich, u których stwierdzona została predyspozycja genetyczna.
- Przewlekłe nawracające zapalenie trzustki. Chorobie tej towarzyszy stopniowe zwyrodnienie tkanki gruczołowej, która prowadzi do jej zwłóknienia i zaniku. Często dochodzi też do niszczenia wysp trzustkowych i w następstwie tego do rozwoju cukrzycy.
Objawy
Pierwsze objawy młodzieńczego zapalenia trzustki pojawiają się najczęściej przed ukończeniem przez psa 2 roku życia. Jeżeli przyczyną choroby jest zapalenie, to objawy mogą dotyczyć psów w każdym wieku, najczęściej psów dorosłych i starszych. Chore zwierzęta są wychudzone pomimo dobrego (a często nawet zwiększonego) apetytu. Niektóre psy mogą zjadać własny kał. Zwierzęta wydalają duże ilości miękkiego, nieuformowanego, tłustego kału o zjełczałym zapachu. Sierść chorych zwierząt jest matowa, złej jakości, przetłuszczająca się.
Rozpoznanie
- objawy kliniczne – biegunka i spadek masy ciała
- standardowe badania krwi, moczu i badania radiologiczne zazwyczaj nie wykazują odstępstw od normy.
- badanie kału na strawność – specjalistyczne barwienia umożliwiają wykazanie w kale obecności niestrawionych tłuszczów i włókna.
- TLI (trypsin-like immunoassay) – jest to najskuteczniejsza metoda diagnozowania zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki! Metoda jest bardzo czuła i specyficzna dla tej choroby. Przy jej pomocy wykonuje się pomiar trypsynogenu i trypsyny w surowicy krwi – wyniki poniżej 2,5 ?g/l u psów i poniżej 8 ?g/l u kotów są potwierdzeniem zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki.
UWAGA!!!
Badanie poziomu amylazy i lipazy w surowicy krwi nie jest pomocne przy diagnozowaniu zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki!
Leczenie
- podstawą leczenia jest doustne podawanie preparatów zawierających enzymy trzustkowe – mogą to być tabletki, proszek lub nawet surowe, podrobione trzustki bydlęce lub wieprzowe.
- dieta – stosować należy karmę wysokostrawną, ubogą we włókno, niskotłuszczową. Chore zwierzę należy karmić 3 razy dziennie. Konieczny jest dodatek witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (wit. A, D, E i K) oraz witaminy B12.
UWAGA!!!
Związki zobojętniające sok żołądkowy, dwuwęglan sodu, kwasy żółciowe i wcześniejsze mieszanie enzymów trzustkowych z karmą NIE POPRAWIAJĄ skuteczności leczenia!
Rokowanie
Rokowanie w przypadku zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki jest ostrożne. Odpowiedź na leczenie preparatami zawierającymi enzymy trzustkowe jest zazwyczaj dobra, jednak leczenie trwa najczęściej do końca życia i każde przerwanie podawania leków może prowadzić do nawrotu objawów.
Autor:
lek. wet. Maja Ingarden
Chcesz być na bieżąco informowany o nowych artykułach na blogu klinicznym?
Śledź nas na facebook’owym fanpage!