(ang. white line disease)

Często spotykanym schorzeniem, czy raczej zespołem chorobowym, jest tzw. choroba białej linii (z ang. white line disease = WLD). Dochodzi tu do postępującego oddzielenia ściany kopyta w miejscu rogu niepigmentowanego, na połączeniu między stratum medium a rogiem beleczkowym. W zasadzie choroba białej linii nie dotyczy linii białej, ale najgłębszych warstw niepigmentowanej części stratum medium.

Bezpośrednia przyczyna choroby jest nieznana, wymienić za to można liczne czynniki, które mogą zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia choroby linii białej. Czynniki ryzyka można podzielić na trzy grupy – środowiskowe (nieodpowiednie podłoże), mechaniczne (urazy) i żywieniowe (niedobory witaminowo-mineralne).

Czynniki ryzyka:

• najczęściej mówi się o etiologii bakteryjnej i/lub grzybiczej, ale najprawdopodobniej jest to związane z wtórnym zanieczyszczeniem zmienionego kopyta
• nadmierna wilgotność lub wysuszenie podłoża
• uszkodzenie blaszek, które często towarzyszy ochwatowi
• ostre urazy lub ropnie kopyta
• pęknięcia ściany kopyta
• zbyt długa przednia ściana kopyta
• niedobory biotyny, aminokwasów siarkowych, selenu, cynku, wapnia i in.

Objawy:

W łagodnych przypadkach nie występują żadne objawy choroby. Objawy pojawiają się, gdy dochodzi do utraty połączenia między blaszkami a ścianą wewnętrzną kopyta – może dojść do rotacji kości kopytowej (dogłowowo) i znacznej kulawizny. Zmiany mogą dotyczyć jednego kopyta lub więcej i mogą obejmować każdą część ściany.

Pierwsze objawy choroby białej linii to białe lub szare ogniska kruszącego się rogu kopytowego wzdłuż połączenia ściany kopyta z podeszwą. W czasie badania stwierdza się często miękką podeszwę, zwiększenie temperatury kopyta, spłaszczenie kopyta lub tworzenie wklęsłości wzdłuż jednej strony kopyta oraz wypukłości po przeciwnej, bezpośrednio poniżej chorego obszaru, na brzegu koronowym. W miarę postępu choroby róg kopytowy narasta znacznie wolniej, a ściana staje się słaba, ścieńczała, poszczerbiona i krucha. Przy opukiwaniu ściany możemy usłyszeć głuchy dźwięk.

Rozpoznanie:

Początkowe objawy zauważane są najczęściej w czasie korekcji kopyta. W przypadku kulawizny lekarz weterynarii powinien przeprowadzić badanie ortopedyczne, często z diagnostyczną blokadą nerwów i zdjęciami RTG. Na zdjęciach widoczne może być oddzielenie ściany kopyta (powietrze między ścianą kopyta a kością kopytową), zapalenie kości kopytowej oraz rotacja kości kopytowej.

Postępowanie:

1. Usunąć martwą tkankę. Często wiąże się to z usunięciem dużej części puszki kopytowej, w celu odsłonięcia chorego obszaru. Należy oczyścić zmieniona część kopyta, aż do uwidocznienia zdrowego rogu. Czynność tę należy powtarzać co 10-14 dni, aż do czasu, gdy nie będzie już zmienionej tkanki. W czasie leczenia należy utrzymywać kopyto suche i czyste (unikać błota i gliny, codzienna higiena kopyta, fragmenty kopyta ze zdjętą puszką kopytową czyścić codziennie szczotką drucianą).
2. Odkażenie tkanki leżącej poniżej zmiany. Można do tego użyć jodopowidonu, 2% jodyny, siarczanu miedzi, DMSO, mertiolatu, betadyny w maści. Nie należy stosować fenolu, formaldehydu i stężonej jodyny – może dojść do uszkodzenia tkanek i całkowitego zniszczenia kopyta. Środkiem dezynfekcyjnym nasączamy gazę, a następnie umocowujemy wodoodporną osłoną.
3. Stabilizacja pozostałej ściany kopyta. Podkowy klejone, podkowy zamknięte („bar shoes”) lub otwarte z wkładką. Można uzupełnić brakujący róg, ale dopiero po wyleczeniu. Przekuwanie co 4-5 tygodni.
4. Zapobieganie nawrotom. Odpowiednie dodatki żywieniowe, które przyspieszą narastanie nowego rogu kopytowego (biotyna, metionina, związki mineralne), suche podłoże w stajni i na wybiegu, odpowiednia dawka ruchu.

Przy odpowiednim postępowaniu rokowanie jest dobre, ale końcowy efekt uzyskuje się nawet po 10 miesiącach (narastanie zdrowego rogu kopytowego). Przy rotacji kości kopytowej rokowanie jest znacznie gorsze. Należy pamiętać, że możliwe są nawroty schorzenia, stąd bardzo ważne są regularne kontrole kopyt oraz odpowiednia ich pielęgnacja.

Autor: lek. wet. Maja Ingarden (2004-07-19)

Jest to schorzenie, które stanowi rodzaj konfliktu serologicznego występującego u koni. Występuje u nowonarodzonych źrebiąt, a jego przyczyną są produkowane przez matkę przeciwciała, które powodująrozpad krwinek czerwonych źrebięcia.

Wystąpienie tego schorzenia jest uwarunkowane kilkoma czynnikami:

 

• niezgodnością grup krwi klaczy i ogiera
• dziedziczeniem przez źrebaka grupy krwi ojca
• kontaktem klaczy (w czasie ciąży lub porodu) z czynnikami obecnymi we krwi ogiera (lub źrebięcia)

Klacz rozpoczyna wtedy produkcję przeciwciał skierowanych przeciwko erytrocytom źrebaka. Przeciwciała te przedostają się do siary, a następnie po spożyciu jej przez noworodka do jego krwiobiegu. Tam łączą się z krwinkami czerwonymi powodując ich rozpad.

Izoerytroliza występuje u źrebiąt w pierwszym tygodniu życia. Objawy mogą pojawić się nagle lub rozwijają się stopniowo w ciągu kilku – kilkunastu dni. Obserwuje się narastającą apatię, źrebak przestaje ssać i jest osłabiony. Błony śluzowe z różowych zmieniają barwę na bladoróżową do żółtawej, pojawia się anemia.

Jeżeli choroba nie zostanie szybko rozpoznana i nie zostanie podjęte odpowiednie postępowanie, może dojść do śmierci źrebięcia.

Postępowanie:

W przypadku rozpoznania choroby w ciągu pierwszej doby życia źrebaka, należy jak najszybciej zaprzestać karmienia noworodka siarą i podawać mu pokarm zastępczy (z butelki, miski lub przez sondę) przez 24 – 36 godzin. Po tym czasie można źrebakowi pozwolić na ssanie mleka matki (brak przechodzenia przeciwciał do krwiobiegu, a przez to brak zagrożenia). Klacz w czasie dokarmiania noworodka powinna być zdajana co 2 – 4 godziny, a mleko wylewane.

Jeżeli choroba zostanie rozpoznana później niż 24 godziny od porodu, konieczna może być transfuzja krwi. Do czasu całkowitego ustąpienia objawów powinno się kontrolować poziom erytrocytów we krwi źrebaka.

Autor: lek. wet. Maja Ingarden

Kastracja jest to zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu jąder i przylegających do nich struktur (najądrzy i fragmentu powrózka nasiennego).

Wskazania do kastracji:

 

• niewielka wartość hodowlana ogiera
• wnętrostwo
• problemy behawioralne (agresja, masturbacja, nadmierna ekscytacja)
• przepuklina mosznowa
• nowotwory jąder

Kastrację można wykonywać w każdym wieku. Najlepiej kastrować młode ogierki 1-2 lata, ponieważ ze względu na mniejsze rozmiary jąder zabieg jest prostszy, występuje mniejsze krwawienie, a kastrowane w tym wieku konie uzyskują później większy wzrost. Kastracja w późniejszym okresie (2-3 lata) pozwala u wałacha zachować samczy wygląd i cięższą budowę.

Kastrację można przeprowadzić przy pomocy kilku metod, zaś wybrana metoda zależy od wielu czynników, m. in. od wieku i wielkości ogiera, opieki pooperacyjnej, możliwości lokalowych stajni, czy preferencji lekarza weterynarii. Ważnym czynnikiem jest szerokość kanałów pachwinowych oraz obecność obu jąder w worku mosznowym. Często spotykany podział to kastracja „na leżąco” lub „na stojąco”. Najczęściej spotykana jest kastracja u konia leżącego. Główne zalety tej metody to bezpieczeństwo operującego lekarza oraz możliwość szybkiej interwencji w przepadku wystąpienia powikłań (np. silne krwawienie). Zabieg wykonywany tu jest w znieczuleniu ogólnym, przez co ogier nie jest świadomy wykonywanych czynności, ale też pełna narkoza niesie ze sobą ryzyko powikłań. Wadą jest ryzyko urazów w czasie kładzenia konia. Kastracja na stojąco wykonywana jest u konia częściowo świadomego, a okolice worka mosznowego znieczulone są miejscowo. Metodą tą kastrować można tylko duże konie (nie nadaje się dla kuców), a w razie powikłań trzeba być przygotowanym na położenie ogiera i wprowadzenie go w pełną narkozę.

Zalety i wady kastracji konia stojącego i leżącego
NA STOJĄCO	NA LEŻĄCO
„+” tylko sedacja	„-” konieczna narkoza
„+” brak niebezpieczeństwa urazów przy kładzeniu i wybudzaniu	„-” możliwe urazy przy kładzeniu i wybudzaniu
„-” zwiększone ryzyko dla osoby operującej	„+” bezpieczeństwo osoby operującej
„-” nie nadaje się dla kuców i koni młodych	„+” odpowiedni dla kuców i koni młodych
„-” przy komplikacjach konieczność narkozy	„+” w razie komplikacji możliwość szybkiej interwencji

 

Przebieg zabiegu:

Przed wykonaniem zabiegu lekarz weterynarii powinien zbadać stan ogólny ogiera, skontrolować szerokość kanałów pachwinowych i sprawdzić, czy oba jądra są w worku mosznowym. Następnie należy ogiera farmakologicznie uspokoić (tzw. premedykacja) i w zależności od stosowanej metody położyć (farmakologiczne lub przy pomocy różnego rodzaju „rzucadeł”) i wprowadzić we właściwą narkozę lub podać środek znieczulający miejscowo. Przy kastracji na leżąco konieczne jest wywiązanie tylnej kończyny. Oba jądra wraz z najądrzami i częścią powrózków nasiennych zostają usunięte z worka mosznowego. Jeżeli koń nie był szczepiony przeciwko tężcowi należy mu podać surowicę przeciwtężcową.

Możliwe powikłania pokastracyjne

obrzęk

nadmierne krwawienie

infekcja i gromadzenie się ropy w worku mosznowym

uwięźnięcie pętli jelit

wypadnięcie sieci

 

Postępowanie po zabiegu:

Przez pierwszą dobę po kastracji należy konia trzymać w stajni. Od drugiego dnia koń powinien być lonżowany przez co najmniej godzinę dziennie, aż do całkowitego ustąpienia obrzęku. W przypadku silnego obrzęku worka mosznowego można przemywać okolicę rany zimną wodą.

Autor: dr n. wet. Jacek Ingarden, lek (2004-07-30)

Plan badania kulawego konia oraz choroby mięśni i ścięgien

Fizjologia ruchu:

Kończyny u koni pełnią różne funkcje. Kończyny piersiowe mają za zadanie zawieszenie tułowia, utrzymanie równowagi i amortyzację, zaś kończyny miedniczne stanowią siłę napędową. Ciężar ciała konia opiera się równomiernie na wszystkich kończynach i umożliwia koniowi swobodne poruszanie się w równowadze. Wszelkie odchylenia mogą prowadzić do zaburzenia tej równowagi, nadmiernego obciążenia niektórych stawów, ścięgien, mięśni i w efekcie końcowym do kulawizny.

Kulawizna powstaje na skutek reakcji bólowej w obrębie narządu ruchu.

Kulawizna jest wynikiem stanu chorobowego poszczególnych części kończyny: kopyta, stawów, kości, ścięgien, wiązadeł, mięśni itp. Każdy odcinek kończyny objęty schorzeniem wykazuje swego rodzaju kulawiznę stanowiącą zarazem główny objaw choroby. Przy kulawiźnie występuje zaburzenie w czynności kończyny będącej narządem ruchu zwierzęcia. Jako objaw kulawizna ma decydujące znaczenie przy stawianiu diagnozy, świadczy także o bólu chorego odcinka. Im dotkliwsze jest cierpienie, tym silniej koń kuleje. Kulawizna może być bardzo różnorodna i to nie tylko w zależności od umiejscowienia się schorzenia, ale i od nasilenia choroby. Z tego względu wyróżnia się trzy stopnie kulawizny.

1. Pierwszy stopień kulawizny widoczny jest jedynie podczas poruszania się konia kłusem, wówczas bowiem obciążenie i wstrząsy odczuwane przez kończynę są większe.
2. Kulawiznę drugiego stopnia obserwuje się przy przeprowadzaniu konia stępem, np. przy ostrym ropnym zapaleniu podeszwy kopyta. Koń, opierając się na przedniej, chorej kończynie podnosi głowę a opuszcza ją, gdy stawia na ziemi kończynę zdrową. Ruchem głowy ku górze stara się przenieść środek ciężkości na zdrową kończynę, a tym samym zmniejszyć obciążenie chorej nogi.
3. Jeśli zaś zwierzę w ogóle nie opiera się na kończynie tylko, skacze na pozostałych trzech, to mamy do czynienia z kulawizną trzeciego stopnia, którą można zaobserwować przy złamaniach kości. Konie takie dużo leżą i mogą mieć trudności przy wstawaniu. Łatwo dochodzi u nich do powstania powikłań, które dodatkowo mogą utrudniać, zarówno rozpoznanie jak i leczenie.

Należy jednak zaznaczyć, że stopień kulawizny jest pojęciem względnym, gdyż w dużej mierze zależy on od temperamentu zwierzęcia, jego wieku oraz twardości podłoża, po którym się porusza.

Plan badania konia:

Czasami trudno jest ustalić, na którą kończynę zwierzę kuleje. Dla dokładniejszego rozpoznania kulawizny, a przez to i umiejscowienia procesu chorobowego, który ją spowodował, należy uważnie zbadać wszystkie kończyny.

1. Wywiad – ma na celu zabranie dokładnych informacji na temat okoliczności powstania kulawizny.

   Badanie rozpoczyna się przeprowadzeniem wywiadu z osobą pielęgnującą konia. Zadając odpowiednie pytania, zbiera się jak najwięcej wiadomości dotyczących przyczyn niedomagania zwierzęcia. Szczególne znaczenie dla rozpoznania choroby kopyt mają zagadnienia dotyczące ich pielęgnacji, rozczyszczania i kucia. Należy dowiedzieć się, kiedy przekuwano zwierzę, czy kuje je stale ten sam podkuwacz, czy dopasowanie podkowy odbywa się na zimno czy na gorąco, czy choroba poprzedzała ostatnie kucie, czy też wystąpiła po nim, itp. Należy jednak pamiętać, że niektóre odpowiedzi mogą być nieprawdziwe, podane w interesie osoby pracującej z koniem. Niemniej jednak wywiad daje cenne wskazówki co do charakteru, umiejscowienia i czasu trwania schorzenia.

2. Oglądanie w spoczynku i w ruchu – ma na celu ocenę postawy konia, obecności obrzęków, deformacji, urazów. Ocena w ruchu pozwala określić stopień oraz przybliżone miejsce kulawizny.
3. Badanie kliniczne
   • omacywanie – umożliwia stwierdzenie obrzęków i ich charakteru, bolesności na ucisk, zmiany temperatury; kopyto uciskamy diagnostycznie czułkami kopytowymi w celu stwierdzenia punktowej reakcji bólowej
   • próby zgięciowe – w celu stwierdzenia bolesności konkretnego stawu oraz oceny obciążenia stawów
   • blokady nerwów i stawów – umożliwiają stopniowe odcięcie czucia bólu w poszczególnych partiach narządu ruchu
4. Badania dodatkowe – RTG, USG, termografia, scyntygrafia, artroskopia
   • RTG – umożliwia diagnozę złamań, zwichnięć, zapalenia stawów i in.
   • USG – pozwala na stwierdzenie ciągłości mięśni i ścięgien, charakteru obrzęków, lokalizacji krwiaków, blizn i in.
   • termografia – lokalizacja procesu zapalnego na podstawie miejscowych zmian temperatury
   • scyntygrafia – lokalizacja procesów zapalnych (kontrast radioaktywny)
   • artroskopia – wizualizacja stawu

Ból może mieć pochodzenie:

 

• mięśniowe/ścięgnowe
• stawowe
• kostne
• kopytowe
• mieszane

Kulawizny pochodzenia mięśniowego:

1. Uszkodzenia na tle genetycznym – myotonia, okresowe porażenia na tle hiperpotasemii
2. Choroby nabyte z przyczyn zewnętrznych (fizycznych) – myoneuropatia ponarkozowa,mięśniochwat porażenny, zwłóknienie i kostnienie mięśni
3. Urazy mechaniczne – kulawizna łopatkowa
4. Schorzenia metaboliczne – hipokalcemia, synchroniczne drżenia przeponowe, złośliwa hipertermia
5. Zapalenia, zakażenia i choroby immunologiczne – tężec, myonecrosis (martwica mięśni lasoczkopochodna – wywołana przez Clostridium sp.), ropnie
6. Choroby na tle żywieniowym

Uszkodzenia ścięgien:

Uszkodzenia ścięgien mogą mieć charakter:

 

• ostry
• podostry
• przewlekły

Postępowanie przy urazach ścięgien:

 

1. Stan ostry (do 2-4 tygodni od urazu):
   • zminimalizować stan zapalny (leki)
   • chłodzić zimną wodą
   • ciasno owinąć dobrze wypolstrowanym bandażem
   • można zastosować okłady z lodu (woreczki z lodem)
   • po 3-4 dniach po urazie można włączyć stymulację ultradźwiękami
   • redukcja zapalenia krótkodziałającymi kortykosteroidami jest bardzo skuteczna, gdy zostanie zastosowana zaraz po urazie (nie wolno miejscowo)
   • NSAIDs – mają głównie działanie przeciwbólowe
   • po 3 dniu od urazu stosuje się miejscowe podawanie glikozaminoglikanów, co powoduje redukcję enzymów degeneracyjnych i ma działanie przeciwzapalne
2. Stan podostry (1-3 miesiące po urazie)
   • minimalizacja rozległości zapalenia i poprawa jakości tkanki bliznowatej
   • po wygaszeniu zapalenia zaleca się lekkie spacery; ich nasilenie zwiększa się na podstawie ultrasonograficznej oceny ścięgna (badanie co 2-3 miesiące)
   • dobre rezultaty (niestety nie we wszystkich przypadkach) daje okołościęgnowe podanie kwasu hialuronowego (zapobiega m.in. zrostom ścięgien)
   • po wygaszeniu zapalenia zaleca się lekkie spacery; ich nasilenie zwiększa się na podstawie ultrasonograficznej oceny ścięgna (badanie co 2-3 miesiące)
   • zimne obrzęki należy rozgrzewać
3. Stan przewlekły ( powyżej 3 miesięcy)
   • odpowiednie nasilenie ruchu pod kontrolą USG
   • stosowanie maści rozgrzewających

Autor: dr n. wet. Jacek Ingarden

Jednostka ta posiada wiele różnych nazw w każdym języku. Znana jest u nas jako mięśniochwat porażenny lub choroba poświąteczna, z łac. – mioglobinuria paralitica equorum, z ang. – equine rhabdomyolisis syndrom (ERS), tying-up, Monday morning disease, set fast i in. Prowadzi ona do uszkodzenia włókien mięśniowych oraz uwolnienia produktów ich rozpadu, które obciążają miąższowe narządy wewnętrzne.

Mięśniochwat ma tendencję nawrotową z różnymi interwałami pomiędzy „atakami” oraz zmiennym nasileniem objawów, nawet u tych samych osobników. Trening jest czynnikiem wyzwalającym, ale jego intensywność predysponująca do wywołania objawów jest trudna do ustalenia, nawet u tego samego osobnika. Trudno jest jednoznacznie ustalić przyczynę, a tym bardziej spodziewany przebieg reakcji. Dlatego równie trudno jest ustalić optymalne leczenie, jak i postępowanie profilaktyczne, które będzie skuteczne w kolejnym przypadku.

Do najczęstszych przyczyn mięśniochwatu możemy zaliczyć:
• nadmiar węglowodanów w diecie
• miejscową hipoksję (niedotlenienie)
• niedobór witaminy E i selenu
• zaburzenia metaboliczne
• zaburzenia hormonalne, szczególnie dotyczące przemiany hormonów płciowych i tarczycy
• etiologia wirusowa
• zaburzenia elektrolitów
• temperament

Istnieje opinia, że prawidłowe żywienie oraz utrzymanie może znacznie ograniczyć możliwość pojawienia się schorzenia, co sugeruje dużą rolę środowiska w etiologii mięśniochwatu.

Choroba poświąteczna notowana jest u wszystkich ras i typów koni, w różnych porach roku i w zasadzie bez względu na wiek, chociaż obserwuje się więcej przypadków u koni w wieku od 2 do 15 lat, co można wiązać z faktem, iż w tym wieku konie wykazują się największą aktywnością. Zaobserwowano też, iż mięśniochwat częściej pojawia się u klaczy, a szczególnie młodych. Często, jako przyczynę zachorowania, wymienia się nie zmniejszoną dawkę pokarmową u koni, które po intensywnej pracy zostały pozbawione ruchu przez jakiś czas (związana jest z tym nazwa „choroba poświąteczna”). Jednakże, obecnie rzadziej ta przyczyna jest wymieniana, ponieważ coraz więcej przypadków notuje się u koni będących w trakcie regularnego treningu.

Objawy mięśniochwatu

– niechęć do ruchu, sztywny chód

– zwiększenie liczby uderzeń serca

– koń intensywnie się poci

– wzrost napięcia mięśni

– brunatno-czerwony mocz

 

W lekkiej formie schorzenia, objawy trudno odróżnić od innych schorzeń prowadzących do kulawizn, czy sztywnego chodu. W bardziej klasycznych przypadkach, obserwujemy nasilającą się niechęć do ruchu, lub wręcz brak możliwości poruszania się. Objawia się to poprzez sztywność chodu, skracanie kroków w trakcie przeprowadzania, czy w ekstremalnych warunkach wręcz zaleganie.

Najczęściej schorzenie obejmuje tylne kończyny, rzadziej przednie, zwykle obustronnie, choć zdarza się też jednostronnie. W łagodnych przypadkach choroby, poza sztywnością, nie obserwuje się żadnych innych objawów, w cięższych, występuje się obrzęk i bolesność zajętych mięśni. U chorych zwierząt widoczne są objawy bólu i stresu. Konie spoglądają na bolesne miejsca, mają przyspieszone tętno oraz oddechy. W cięższych przypadkach obserwuje się brunatne zabarwienie moczu, co wskazuje na rozległe uszkodzenia mięśni.

Nasilenie objawów klinicznych nie musi być skorelowane z intensywnością i długością trwania obciążenia fizycznego, choć obserwuje się podobną zależność.

Postępowanie:

Mięśniochwat wymaga pomocy lekarza weterynarii!!!

W zależności od intensywności objawów może być konieczność dożylnego nawodnienia konia, oraz terapii farmakologicznej. Koń powinien mieć spokój i stać w boksie na miękkim podłożu. Należy koniowi podać środki moczopędne, osłaniające wątrobę i płyn Ringera, wieloelektrolitowy lub fizjologiczny.

Zdarzają się opinie, że konia z powyższymi objawami należy oprowadzać. Nie wolno tego robić! U chorego konia nastąpiło uszkodzenie mięśni, więc potrzebuje czasu na regeneracje. Ruch jest niewskazany.

Autor: dr n. wet. Jacek Ingarden

Ochwat jest to stan zapalny tworzywa kopytowego, czyli części wytwórczej rogu kopytowego, spowodowany miejscowymi zaburzeniami w mikrokrążeniu. W wyniku tego kość kopytowa przemieszcza się w stronę podeszwy. Najczęściej dotyczy kończyn przednich, rzadziej tylnych.

Przyczyny:

Główną przyczyną wystąpienia ochwatu jest przekarmienie paszą wysokoenergetyczną, czyli w naszych warunkach najczęściej owsem. Dochodzi tu do spadku kwasowości w jelitach grubych, co prowadzi do śmierci i rozpadu bakterii jelitowych z grupy Enterobacteriaceae. Uwalniane zostają endotoksyny wchodzące w skład ściany komórkowej w/w bakterii, które dostają się do krwi i wraz z nią do naczyń włosowatych kopyta. Tam poprzez szereg reakcji doprowadzają do zniszczenia blaszek wewnętrznej warstwy puszki kopytowej i w konsekwencji do powstania ochwatu. Z innych przyczyn wymienić należy zapalenie jelit, u klaczy zatrzymanie łożyska i posocznicowe zapalenie macicy, zapalenie płuc, zapalenie opłucnej, mięśniochwat porażenny, przyczyny mechaniczne, czy stosowanie dużych dawek kortykosteroidów przy chorobach skórnych. Wszystkie te schorzenia prowadzą do endotoksemii i/lub wyrzutu mediatorów zapalenia do krwi.

FAZY OCHWATU
I faza = faza rozwoju choroby	Zapoczątkowane zostaje oddzielanie się blaszek warstwy wewnętrznej puszki kopytowej od tworzywa kopytowego. Faza ta trwa od 8-12 do 30-40 godzin. Jedyne widoczne objawy dotyczą choroby pierwotnej.
II faza = faza ostra	Trwa od pierwszych objawów bolesności kopyta do przemieszczenia się kości kopytowej wewnątrz puszki kopytowej. Trwa kilka dni.
III faza = faza przewlekła	Następuje po fazie ostrej, o ile nie doszło do wyleczenia konia lub jego eutanazji. Może trwać nieokreśloną długość czasu. Widoczne są objawy bolesności, kulawizna, przemieszczenie kości kopytowej wewnątrz puszki kopytowej.

 

Objawy:

Pierwszym widocznym objawem ostrego ochwatu jest przenoszenie ciężaru ciała z jednej kończyny na drugą. Temperatura puszki kopytowej wzrasta do ponad 30oC, wyczuwalne jest tętnienie tętnic palcowych. Koń w czasie ruchu i przy badaniu ortopedycznym wykazuje objawy większej lub mniejszej bolesności, może przybierać charakterystyczną postawę odciążając piętki.

Przy ochwacie przewlekłym widoczna jest kulawizna, przy omacywaniu brzegu koronowego puszki kopytowej wyczuwalna jest ostra krawędź, na początku tylko na wysokości wyrostka wyprostnego kości kopytowej, w zaawansowanych stadiach wzdłuż całego brzegu. Kość kopytowa ulega przemieszczeniu w stronę podeszwy powodując jej uwypuklenie lub, w skrajnych przypadkach, przebicie. W miarę trwania ochwatu dochodzi do opóźnienia wzrostu przedniej ściany kopyta, przy zachowanym wzroście w okolicy piętek. W efekcie na przedniej ścianie puszki kopytowej widoczne są linie (obrączki), które zbiegają się z przodu, w miejscu najwolniejszego wzrostu puszki, i promieniście rozchodzą się na boki. W ekstremalnych przypadkach kopyto może przyjąć wygląd „pantofla Alladyna” lub może dojść do zejścia puszki kopytowej.

Stopnie kulawizny przy ochwacie

I° – koń przenosi ciężar ciała z jednej kończyny na drugą w celu odciążenia bolącej nogi, ale porusza się dość swobodnie.

II° – bardziej widoczna kulawizna, zwłaszcza w czasie obracania. Chód jest szczudłowaty, powłóczący. Podniesienie kończyny nie powoduje dyskomfortu kończyny przeciwległej.

III° – koń niechętnie się porusza, przeciwstawia się próbom podnoszenia kończyny z powodu silnej bolesności kończyny przeciwległej

IV° – koń nie chce się poruszać, często nie jest w stanie się podnieść

 

Postępowanie:

Najważniejszym elementem leczenia ochwatu jest leczenie choroby podstawowej! Oprócz tego lekarz weterynarii podaje leki przeciwzapalne, przeciwbólowe i jeżeli potrzeba płyny i antybiotyki. Konia należy całkowicie odstawić od pracy i trzymać w boksie na głębokiej ściółce (najlepiej piasek lub trociny), a chore kończyny chłodzić.

Zmiany przewlekłe, gdy nastąpiło opuszczenie kości kopytowej i związane z nim zmiany puszki kopytowej, są nieuleczalne. Tylko za pomocą odpowiedniego podkucia można zmniejszyć kulawiznę i przedłużyć zwierzęciu zdolność do pracy. Gdy nastąpiło już oddzielenie się rogu, należy róg zdjąć, zdezynfekować powierzchnię, usunąć martwe tkanki i założyć opatrunek.)

Jeżeli mimo rozpoczętego leczenia kość kopytowa dalej przemieszcza się w stronę podeszwy, a ból nie ustępuje, wykonuje się przecięcie ścięgna zginacza głębokiego palców.

Autor: lek. wet. Maja Ingarden, dr n. (2004-07-25)

u koni

W każdym przypadku zaburzeń zdrowotnych u koni należy ocenić podstawowe parametry życiowe. Świadczą one o aktualnym stanie organizmu. Wszelkie zaburzenia samokontroli organizmu (homeostazy) manifestują się zmianą postawy, zaburzeniem krążenia (tętno, zabarwienie błon śluzowych), temperatury i oddechów.

Ocena podstawowych parametrów życiowych polega na ocenie:

• postawy konia
• układu oddechowego
• układu naczyniowo-sercowego
• temperatury ciała
• obecności wstrząsu
• stanu nawodnienia organizmu

Należy oglądnąć konia z pewnej odległości, na zewnątrz stajni. Zwrócić uwagę na objawy apatii, niepokoju, bólu (oglądanie się na boki, grzebanie nogą, przeciąganie się, tarzanie się), obecność ściółki na sierści, grzywie i / lub ogonie, nienormalną postawę. Jednocześnie zwrócić należy uwagą na środowisko, tj. karmę, wodę, ilość i wygląd kału. W przypadku krwawienia, czy innych ostrych objawów, nie powinno to jednak zabierać zbyt dużo czasu.

Podstawowe parametry życiowe
Tętno	23-48/min.
oddechy	8-16/min.
Temperatura (konie dorosłe)	37,5-38,5oC
Temperatura (źrebięta)	39,0oC
Błony śluzowe	różowe
Czas kapilarny	do 2 sek.

 

Temperatura:

Pomiaru temperatury dokonujemy termometrem weterynaryjnym lub elektronicznym, umieszczając go w prostnicy i mierząc od 2 do 5 min. Podwyższenie ciepłoty ciała świadczy o rozwijającym się zakażeniu, obniżona temperatura może świadczyć o wstrząsie związanym z bólem, utratą krwi, uszkodzeniem narządów wewnętrznych, toksemią itp. Czas pomiaru można wykorzystać na ocenę innych parametrów.

Tętno:

Tętno mierzymy wzdłuż tętnicy twarzowej (pod żuchwą, na kości), która wyczuwalna jest jako twór przypominający makaron spaghetti, lub osłuchując stetoskopem serce (na wysokości łokcia, po lewej stronie). Normalnie – 30-40/minut. Średnio za dolną granicę uważa się 28, 30 uderzeń na min., jednakże niektóre wytrenowane konie mogą mieć fizjologicznie 23 uderzenia, co u innych koni będzie traktowane jako bradykardia. Gdy koń jest zdenerwowany tętno może być przyspieszone. Podwyższone tętno może świadczyć o bólu. Jego charakter jest również bardzo ważny dla oceny stanu układu krążenia.

Oddechy:

Oddechy mierzymy obserwując klatkę piersiową, przykładając rękę do nozdrzy lub osłuchując stetoskopem okolicę krtani. Należy ocenić również charakter oddechów, ich symetryczność (przez przyłożenie ręki lub lusterka do nozdrzy) i dźwięki patologiczne. Normalnie – 8-16 oddechów / min. Koń spokojny oddycha rzadko, spokojnie i głęboko. Natomiast szybkie i powierzchowne oddechy świadczą o szoku. Przy bólu oddechy są nierówne i nerwowe.

Ocena błon śluzowych:

Ocena błon śluzowych polega na ocenie barwy i wilgotności dziąseł oraz czasu wypełniania naczyń kapilarnych. Normalnie dziąsła są różowe i wilgotne. Blade świadczą o bólu lub krwotoku. Przy dużym odwodnieniu przybierają barwę ciemnoczerwoną. Szarobrązowe, przekrwione są przy wstrząsie, zapaści krążeniowej (potrzebna szybka pomoc). Sinoniebieskie świadczą o niewydolności krążenia (również potrzebna szybka pomoc). Czas kapilarny mierzymy przez uciśnięcie dziąsła i następnie oceniamy powrót błony śluzowej do normalnej barwy – prawidłowo czas kapilarny wynosi do 2 sekund. Nienormalne barwa dziąseł (jasnoczerwona, ciemnoczerwona, niebieskawa lub biała) i czas kapilarny dłuższy niż 2 sekundy może świadczyć o różnych formach wstrząsu.

Autor: dr n. wet. Jacek Ingarden

u koni

Nerw promieniowy (n. radialis) unerwia mięsień trójgłowy ramienia (m. triceps brachii) oraz mięśnie prostowniki palca. Porażenie tego nerwu powoduje niemożliwość oparcia ciężaru ciała na kończynie piersiowej, ponieważ koń przy pełnym porażeniu nerwu nie ma możliwości jej wyprostowania oraz zgięcia stawu barkowego.

Obraz kliniczny i postępowanie:

Chore konie mają ogromne problemy przy wstawaniu, kładzeniu się i stoją z wyprostowanym stawem barkowym. Staw łokciowy, nadgarstkowy, pęcinowy i koronowy są ciągle zgięte i ściana przednia puszki kopytowej opiera się o podłoże. Podczas ruchu koń ma opuszczony łokieć i wykonuje tylko połowę wykroku, z trudem opierając ciężar na kończynie. Częściowe porażenie umożliwia wykonanie kroku poprzez szarpnięcie barku i kończyny do przodu i podparcie ciężaru ciała, dalsza część wykroku jest zupełnie dobra. Jest to prawdopodobnie związane z funkcją mięśni zginaczy łokcia (poprzez n. musculocutaneus), co umożliwia unoszenie kończyny oraz pasywne podparcie na podłożu, a następnie zgięcie nadgarstka i stawów palcowych poprzez n. ulnaris i n. medianus.

Przy porażeniu nerwu promieniowego pojawia się również zaburzenie czucia skórnego, co można klinicznie stwierdzić, jednakże trudno jest jednoznacznie określić klinicznie region zaburzonego czucia skórnego i przypisać go porażeniu ww. nerwu.

Porażenie trwające powyżej 2 tygodni prowadzi do zaniku tkanki mięśniowej m. triceps, m. extensor carpi radialis, m. extensor ulnaris lateralis oraz prostowników palca.

Nerw promieniowy jest dobrze chroniony przez otaczające mięśnie i porażenie może nastąpić poprzez uszkodzenie mechaniczne, bądź przez ucisk spowodowany nieprawidłową postawą kończyny. Promieniowy typ porażenia pojawia się w części zależnej od nerwu lub okazjonalnie górnej (niezależnej) części kończyny po anestezji w pozycji bocznej, co prowadzi do ucisku masy leżącego zwierzęcia na ww. nerw. Tego typu poanestetyczna forma paraliżu może pojawić się w wyniku miopatii niedokrwiennej razem z lub bez objawów niedokrwiennej neurapraksji (porażenie przejściowe bez zmian w nerwie). Spośród mechanicznych przyczyn uszkodzeń należy wymienić uraz okolicy ramienia lub złamanie pierwszego żebra, co prowadzi do uszkodzenia splotu barkowego.

Uszkodzenie nerwu może wystąpić także przy złamaniu kości ramieniowej, co należy ocenić przed próbą stabilizacji, ponieważ oba urazy rokują źle. W przypadku, gdy uszkodzenie nerwu nastąpiło więcej niż 1 – 2 tygodnie przed badaniem powinno wykonać się elektromiografię w celu określenia rozległości odnerwionych części mięśni. Podczas złamań kości ramieniowej należy ocenić stan nerwu, ponieważ przy uszkodzeniu odcinka dłuższego niż 30 cm, rokowanie jest złe (odnowa nerwu odbywa się w tempie 2,5 cm miesięcznie).

Autor: dr n. wet. Jacek Ingarden (2004-10-23)

z ang. Equine Recurrent Uveitis

Ślepota miesięczna jest jedną z najczęściej występujących przyczyn utraty wzroku u koni. Charakteryzuje się ciągłym lub okresowym, jedno- lub obustronnym zapaleniem błony naczyniowej oka (uveitis). Może przebiegać łagodnie lub ostro, jednak często łagodne zapalenie jest dla konia bardziej niebezpieczne niż ostre, ponieważ właściciel nieświadom katastrofalnych skutków choroby zwleka z wezwaniem lekarza weterynarii.

Przyczyny:

Ślepota miesięczna jest chorobą na podłożu immunologicznym. Najlepiej udokumentowano reakcję immunologiczną na mikrofilarie pasożyta Onchocerca cervicalis oraz bakterie z rodziny Leptospira. Często zapalenie błony naczyniowej oka towarzyszyło m. in. takim chorobom jak rodokokoza, zołzy, zakażenia herpeswirusowe (EHV-1).

Objawy:

• Najczęściej pierwsze objawy zaobserwowane przez właściciela zwierzęcia to zmętnienie rogówki, bolesność, zaciskanie powiek, ropny wyciek z worka spojówkowego, łzawienie i światłowstręt. Spojówki są silnie zaczerwienione, nastrzykane, a rogówka obrzęknięta. W komorze oka mogą być widoczne pływające twory, powstające w wyniku przechodzenia białek i komórek z objętej stanem zapalnym tkanki. Czasem widoczna jest krew lub ropa.
• Zwężenie źrenicy jest objawem, który zawsze towarzyszy ślepocie miesięcznej. Jest spowodowane przez zapalenie w obrębie ciałka rzęskowego oraz jego skurcz.
• Często spotykanym objawem (zwłaszcza, gdy zbyt późno rozpoczęto odpowiednie leczenie) są zrosty tęczówki z rogówką (zrosty przednie) i/lub tęczówki z soczewką (zrosty tylne).
• W postaci przewlekłej występować może przerastanie naczyniami rogówki (waskularyzacja), zmętnienie oraz zwichnięcie soczewki, a w stadium końcowym zanik gałki ocznej.
• Zmiany dotyczące tęczówki – obrzęk, zmatowienie, ściemnienie. W ostrym, zaawansowanym stadium możliwe poprzerastanie naczyniami (neowaskularyzacja). Brzeg tęczówki może być zniekształcony, możliwe jest całkowite zamknięcie źrenicy.
• Ciśnienie gałki ocznej – zazwyczaj jest zmniejszone (spadek produkcji cieczy wodnistej przez zaatakowane stanem zapalnym ciałko rzęskowe), rzadziej zwiększone (gdy dochodzi do zwichnięcia soczewki lub zrostów przednich, prowadzi do jaskry).
• U chorego konia występuje ograniczenie widzenia, w późniejszym stadium może dojść do całkowitej ślepoty.
• Jako powikłanie wystąpić może zapalenie siatkówki, jej odklejenie i zapalenie nerwu ocznego.

Leczenie:

Cele leczenia:
1. Zachowanie funkcji narządu wzroku przez przeciwdziałanie zapaleniu
2. Porażenie akomodacji oka (zapobiega zrostom oraz działa przeciwbólowo)
3. Działanie przeciwbólowe
4. Ograniczenie ryzyka nawrotów

• Glikokortykosteroidy. Mogą być podawane miejscowo (krople i maści oczne oraz iniekcje podspojówkowe) lub ogólnie (w zastrzykach lub doustnie). Najlepiej podawać je w kroplach lub maściach, jednak aby w tej postaci odniosły skutek, należałoby podawać je 6-12 razy dziennie (krople) lub 4-6 razy (maści). Iniekcje podspojówkowe długo działających kortykosteroidów są podawane znacznie rzadziej, jednak niosą ze sobą ryzyko – przy nieumiejętnym podaniu leku istnieje niebezpieczeństwo uszkodzenia gałki ocznej oraz utrudnione gojenie ewentualnych (występujących w czasie pomiędzy kolejnymi iniekcjami) ran rogówki. Podawanie kortykosteroidów należy kontynuować przez minimum 4 tygodnie od ustąpienia objawów choroby – takie przedłużone stosowanie leków zmniejsza ryzyko nawrotów. W zaawansowanych przypadkach można podać kortykosteroidy ogólnie.
• Leki niesterydowe przeciwzapalne (NSAIDs) – mają dobre działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne.
• Porażenie akomodacji oka (tzw. cykloplegia) jest uzyskiwane przez miejscowe podawanie atropiny. Ma na celu zmniejszenie bólu związanego ze skurczem ciałka rzęskowego oraz ogranicza mrużenie powiek, łzawienie i światłowstręt. Dodatkowo dochodzi do rozszerzenia źrenicy, przez co zapobiega się tworzeniu zrostów i zarośnięciu źrenicy.
• Miejscowo i/lub ogólnie można stosować leki przeciwbakteryjne, które mają zapobiec wtórnym infekcjom.

Czasem konieczne jest leczenie przez całe życie!!!

Rokowanie:

Rokowanie zazwyczaj jest niepomyślne, ale możliwe jest kontrolowanie objawów choroby, przez co zapewnia się koniowi możliwość normalnego użytkowania, a także chroni go przed konsekwencjami choroby.

Autor: lek. wet. Maja Ingarden (2004-10-20)

Środki dopingowe można podzielić na środki zakazane, których wykrycie nawet w śladowych ilościach dyskwalifikuje konia z zawodów, oraz środki, dla których w organizmie ustalona została maksymalna granica, której nie wolno przekroczyć.

Środkiem zakazanym jest każda substancja, bez względu na jej pochodzenie, która podana koniowi zmienia jego wydolność podczas zawodów i ma wpływ na osiągnięty wynik. Zmiana ta jest niezgodna z naturalnymi możliwościami i wydolnością konia osiąganymi na drodze treningu zgodnego z ogólnie uznawanymi zasadami.

Środkami zakazanymi są:

1. środki, które w każdym czasie mogą oddziaływać na jeden lub więcej układów ciała:
   • układ nerwowy
   • układ krążenia
   • układ oddechowy
   • układ pokarmowy, z wyjątkiem środków wyszczególnionych w doustnym leczeniu owrzodzenia żołądka: Ranitydyna, Omeprazol
   • układ moczo-płciowy
   • układ mięśniowo-szkieletowy
   • układ powłokowy (środki drażniące)
   • krew
   • układ odpornościowy, z wyjątkiem dozwolonych szczepionek
   • układ hormonalny
2. środki przeciwgorączkowe, znieczulające i przeciwzapalne
3. środki cytotoksyczne
4. hormony i ich odpowiedniki syntetyczne

Leczenie koni przed zawodami i podczas ich trwania

Ze względu na to, że wiele środków zakazanych wchodzi w skład leków powszechnie stosowanych w lecznictwie koni, każde leczenie konia przed zawodami musi być zgłoszone lekarzowi weterynarii zawodów, przeprowadzane za jego wiedzą i zgodą oraz udokumentowane na specjalnych formularzach. Decyzję o dopuszczeniu konia (leczonego przed lub w czasie zawodów) do startu w danych zawodach podejmuje sędzia główny na podstawie opinii lekarza zawodów.

Środki, dla których ustalono najwyższy poziom dopuszczalny:

• substancje pochodzące z naturalnej przemiany materii u konia
• substancje pochodzące z roślin uprawianych na pasze dla koni
• substancje pochodzące z zanieczyszczeń powstających w paszy podczas uprawy, przeróbki i transportu.

L.p.	nazwa	dopuszczalna zawartość
1.	Dwutlenek węgla	37 mmol/l w surowicy
2.	Dimetylosulfotlenek	15 ?g/ml w moczu, 1 ?g/ml w surowicy
3.	Hydrokortyzon	1 ug/ml w moczu
4.	Kwas salicylowy	750 ?g/ml w moczu, 6,5 ?g/ml w surowicy
5.	Testosteron (wolny i związany)	0,02 ?g/ml w moczu u wałachów 0,005 ?g/ml w moczu u klaczy
6.	Teobromina	2 ?g/ml w moczu
7.	Estranediol	(u ogierów) stosunek ilości wolnego i związanego 5a-estrane-3b,17a-diolu do ilości wolnego i związanego 5(10)-estrene-3b,17a-diolu w moczu =1.

Autor: lek. wet. Maja Ingarden (2004-10-19)

(conjunctivitis)

Zapalenie spojówek (conjunctivitis) jest często występującym schorzeniem dotyczącym błon śluzowych powiek, trzeciej powieki i twardówki.

Jest to niespecyficzny objaw, który może świadczyć o miejscowym procesie chorobowym lub towarzyszyć chorobie ogólnej.

Przyczyny:

Zapalenie spojówek można podzielić na zakaźne i niezakaźne.

• Bakteryjne zapalenie spojówek – czynniki, które mogą predysponować do namnażania się patogennych bakterii to podrażnienie pyłem, inwazja much, oraz wirusowe infekcje górnych dróg oddechowych.
• Wirusowe zapalenie spojówek – może towarzyszyć wielu chorobom wirusowym, jak np. wirusowe zapalenie tętnic, infekcje adenowirusowe, grypa, oraz rhinopneumonitis.
• Pasożytnicze zapalenie spojówek – Habronema, mikrofilarie Onchocerca, Thelazia.
• Immunologiczne – pęcherzyca i pemfigoid.
• Alergiczne zapalenie spojówek.
• Zapalenie spojówek u źrebiąt – jest związane z zespołem słabego źrebięcia, posocznicą, anemią autohemolityczną (izoerytroliza nowonarodzonych źrebiąt), czynnikami środowiskowymi (alergeny i substancje drażniące), torbielą skórzastą (dermoidem) oraz podspojówkowymi i twardówkowymi wylewami krwi, które mogą wystąpić w czasie porodu.
• Pourazowe zapalenie spojówek – może być spowodowane przez ciała obce (kłosy, drzazgi, cząstki pyłu), rozdarcia, złamania kości oczodołu, niedrożność przewodów łzowych.
• Podrażnienia – mogą być spowodowane np. przez środki do pielęgnacji (mydła, szampony, preparaty odstraszające owady), kurz, wiatr.
• Nowotwory spojówek – SCC (rak komórek złuszczających), naczyniako-mięsak (angiosarcoma), chłoniako-mięsak (lymphosarcoma).
• Zapalenie spojówek występujące wtórnie do chorób rogówki, dróg wyprowadzających łzy oraz błony naczyniowej (np. zapalenie błony naczyniowej przy ślepocie miesięcznej).

Objawy:

• przekrwienie i obrzęk spojówek, często widoczne są powiększone grudki chłonne w postaci małych pęcherzyków.
• wyciek z worka spojówkowego – może być surowiczy (podłoże alergiczne lub wirusowe) do ropnego (bakteryjne zapalenie spojówek).
• możliwy światłowstręt i obrzęk powiek.
• pasożytnicze zapalenie spojówek
  1. habronemiaza objawia się występowaniem dobrze odgraniczonych zmian ziarniniakowatych, wypełnionych biało-żółtą, serowatą, zwapniałą masą. Zmiany mogą być owrzodziałe, zwłaszcza jeżeli występują w przyśrodkowym kącie oka.
  2. Onchocerkoza – zmiany dotyczące oka są wywołane przez mikrofilarie (larwalna postać pasożyta) – stan zapalny może obejmować spojówkę, rogówkę i błonę naczyniową.
  3. Telazjoza – jest to pasożyt występujący w worku spojówkowym oraz w przewodach nosowo-łzowych. Oprócz zapalenia spojówek może powodować powierzchowne zapalenie rogówki, zapalenie przewodów łzowych oraz łagodny obrzęk powiek.

Rozpoznanie:

W przypadku zaobserwowania u konia problemów z oczami, właściciel powinien zawsze skontaktować się z lekarzem weterynarii. Jest to podyktowane szeroką gamą możliwych przyczyn, które początkowo mogą wywołać nieznaczne objawy, a zbagatelizowane mogą prowadzić nawet do całkowitej ślepoty.

W pierwszej kolejności lekarz weterynarii powinien wykonać pełne badanie okulistyczne w celu próby ustalenia przyczyny problemu oraz ustalenia zaawansowania procesu chorobowego. Oprócz dokładnego oglądania spojówek bardzo ważnym elementem, który nigdy nie powinien być pomijany, jest barwienie fluoresceiną, w celu ustalenia, czy nie występuje uszkodzenie rogówki (uszkodzona rogówka wyklucza stosowanie wielu leków). Istotne jest również badanie oka w kierunku zapalenia błony naczyniowej (pływające twory w komorze oka, krew lub ropa w komorze oka, zrosty tęczówki, odpowiedź źrenicy na światło). Jeżeli podejrzewany jest problem z przewodami łzowymi, wykonuje się kontrolę ich drożności przy pomocy specjalnej sondy oraz test Schirmera (pomiar produkcji łez).

W przypadku nawracających zapaleń spojówek warto wykonać badanie cytologiczne, bakteriologiczne i mykologiczne wymazu z worka spojówkowego.

W celu wykluczenia (lub potwierdzenia) choroby ogólnej powinno się wykonać pełne badanie kliniczne konia.

Leczenie:

UWAGA!!! Nigdy nie wolno na własną rękę stosować preparatów ocznych zawierających kortykosteroidy – może to prowadzić do powstawania wrzodów rogówki !

• bakteryjne zapalenie spojówek – miejscowo antybiotyki o szerokim spektrum działania – stosować przynajmniej 3-4 razy dziennie po kilka kropli. U większości koni poprawa występuje po kilku dniach stosowania leku. Jeżeli nie będzie żadnej poprawy, należy na 48 godzin odstawić lek i wykonać badanie bakteriologiczne z antybiogramem.
• pasożytnicze zapalenie spojówek
  1. habronemiaza – jeżeli nie doszło do uszkodzenia rogówki, stosuje się miejscowe krople przeciwpasożytnicze i sterydowe, a także należy oczyścić ziarniniaka z zagających mas, można stosować doustnie iwermektynę
  2. Onchocerkoza – miejscowo sterydy i iwermektyna + leki przeciwpasożytnicze ogólnie
  3. Telazjoza – usunięcie widocznych pasożytów + miejscowo leki przeciwpasożytnicze
• alergiczne zapalenie spojówek – jeżeli proces jest ograniczony wyłącznie do oka stosuje się leki miejscowe (krople i maści antybiotykowo-sterydowe), jeżeli występują objawy ogólne (np. zmiany skórne) stosuje się ogólne leki przeciwuczuleniowe.
• jeżeli występuje choroba ogólna – w pierwszej kolejności należy leczyć chorobę podstawową!
• postępowanie wspomagające – usuwanie zalegającej wydzieliny, przemywanie oka letnią przegotowaną wodą lub delikatnymi środkami dezynfekcyjnymi, okłady.

Autor: lek. wet. Maja Ingarden (2004-10-25)