Tchórzofretki są bardzo wrażliwe na nadmiar estrogenów – dotyczy to zarówno estrogenów produkowanych przez organizm samicy w czasie rui (estrogeny endogenne), jak i stosowanych w celach leczniczych (estrogeny egzogenne).

Estrogeny mają działanie toksyczne na szpik kostny!

Patogeneza:

U samic tchórzofretek występuje owulacja prowokowana, tzn. jajeczkowanie jest „wywołane” aktem kopulacji. Jeżeli nie dojdzie do pokrycia, fretka może pozostać w rui przez dłuższy czas (nawet kilka miesięcy), ciągle produkując duże ilości estrogenów. Estrogeny zaś mają toksyczne działanie na szpik kostny – powodują zmniejszenie produkcji krwinek czerwonych, białych i płytek krwi.

Objawy:

Zwiększony poziom estrogenów i związane z tym zaburzenia ze strony szpiku kostnego powodują obniżenie odporności, a co za tym idzie zwiększona podatność na różne infekcje, zaburzenia krzepnięcia, które mogą prowadzić do wylewów krwawych i krwotoków, oraz widoczne, przedłużające się objawy rui.

Objawy kliniczne fretek z zaawansowaną hiperestrogenizacją obejmują obrzęk sromu, wyciek z dróg rodnych, depresję, brak apetytu, osłabienie, bladość błon śluzowych, zaburzenia rytmu serca, wybroczyny i wylewy krwawe pod skórą i na błonach śluzowych, wymioty z krwią oraz obustronne symetryczne przerzedzenie włosa i wyłysienia na tylnych łapkach i po bokach ciała. Możliwe są objawy objawy nerwowe. U niektórych fretek może dojść do zbierania się w macicy płynu i do ropomacicza.

UWAGA! Każda tchórzofretka, u której ruja trwa dłużej niż 1 miesiąc, jest zagrożona hiperestrogenizacją.

Rozpoznanie:

• Objawy kliniczne – przedłużająca się ruja, powiększenie sromu, zaburzenia krzepnięcia, symetryczne wyłysienia, nawracające infekcje.
• W badaniu morfologicznym krwi – obniżenie poziomu krwinek czerwonych (anemia), białych (leukopenia) oraz płytek krwi (trombocytopenia).
• Badanie cytologiczne wypłuczyn z dróg rodnych – wysoki odsetek komórek powierzchownych (>90%), przy przedłużającej się rui widoczne są bakterie, neutrofile i niewielka ilość erytrocytów.

Leczenie:

Głównym celem leczenia jest obniżenie poziomu estrogenów we krwi. Dodatkowo do momentu, kiedy szpik kostny podejmie normalną pracę, konieczne jest leczenie podtrzymujące.

1. Obniżenie poziomu estrogenów.
   Najskuteczniejszą metodą obniżenia poziomu estrogenów jest sterylizacja, jednak ze względu na uszkodzenie szpiku kostnego nie zawsze jest możliwy zabieg operacyjny. W takiej sytuacji wywołuje się owulację przy pomocy hormonów płciowych (hCG lub GnRH). Zabieg jest możliwy, jeżeli wyniki krwi wrócą do normy.
   Jeżeli objawy „zatrucia” estrogenami występują u samicy sterylizowanej, należy podejrzewać przetrwały jajnik (pozostawiony po zabiegu fragment jajnika, który podejmuje normalną funkcję i może być źródłem estrogenów) lub guz kory nadnerczy. W takiej sytuacji podaje się hormony wywołujące owulację, a jeżeli objawy rui nie wycofają się, wskazana jest laparotomia diagnostyczna w celu potwierdzenia ewentualnych zmian nowotworowych.
2. Leczenie podtrzymujące.
   U chorych fretek podaje się płyny (w kroplówce), żelazo, witaminy z grupy B, oraz antybiotyki (w celu zapobiegania wtórnym infekcjom). Ważne jest, aby ograniczyć możliwość skaleczeń, ze względu na ryzyko krwawień. W przypadku krwotoku lub znacznego obniżenia wskaźników hematologicznych wskazana jest transfuzja krwi.

Rokowanie:

Rokowanie zależy od stopnia uszkodzenia szpiku i wyników krwi.

• Ht > 25% – rokowanie dobre
• Ht 15-25 % – rokowanie ostrożne
• Ht < 15% – rokowanie niepomyślne

Zapobieganie:

STERYLIZACJA WSZYSTKICH SAMIC NIE PRZEZNACZONYCH DO ROZRODU!

Autor: lek. wet. Maja Ingarden (2004-11-08)

Biegunka jest dominującym objawem zapalenia jelit. Może być spowodowana przez różne mikroorganizmy, najczęściej są to bakterie (Salmonella, Mycobacterium, Campylobacter) oraz wirusy (rotawirus, wirus nosówki psów, wirus grypy ludzkiej). W artykule tym zostaną omówione następujące choroby wywołujące biegunkę u fretek:

1. Salmoneloza
2. Gruźlica
3. Kampylobakterioza
4. Rotawiroza
5. Nosówka
6. Grypa

Salmoneloza:

Salmoneloza jest bakteryjną chorobą zakaźną, niezbyt często występującą u domowych fretek, która przebiega wśród objawów gorączki, krwawej biegunki i silnego osłabienia. Do zakażenia może dojść w czasie spożywania surowego mięsa. W przypadku salmonelozy powinno się wprowadzić intensywną terapię antybiotykową oraz leczenie podtrzymujące (kroplówki, leki przeciwbiegunkowe, witaminy, leki podnoszące odporność), a także, w razie potrzeby, leczenie przeciwwstrząsowe.

Gruźlica (Mykobakterioza):

Tchórzofretki są zaliczane do zwierząt wrażliwych na zakażenie prątkami gruźlicy. Dotyczy to zwłaszcza fretek utrzymywanych w dużych hodowlach, ale były też notowane przypadki zarażenia fretek domowych prątkami ptasimi (Mycobacterium avium). Przyczyną może być skarmianie surowym mięsem oraz niepasteryzowanymi produktami pochodzenia zwierzęcego. Właściciele chorych fretek trafiają do lecznicy skarżąc się na stopniowe chudnięcie zwierzęcia, przewlekłą biegunkę i wymioty, które nie odpowiadają na leczenie. Podstawą rozpoznania jest biopsja jelit, w której stwierdza się ziarniniakowe zapalenie oraz obecność kwasoopornych bakterii.

Jest to zoonoza (choroba niebezpieczna dla człowieka), stąd chore fretki nie powinny być leczone, tylko poddane eutanazji!

Kampylobakterioza:

Czynnikiem etiologicznym jest Campylobacter jejuni – bakteria wywołująca zapalenie jelit u ludzi oraz licznych gatunków zwierząt domowych (w tym psów i kotów).

Rotawiroza:

Rotawirus jest odpowiedzialny za wywoływanie ostrej biegunki u młodych fretek. Jest niebezpieczny zwłaszcza dla szczeniąt w pierwszych dniach życia, u których w wielu przypadkach jest śmiertelny. Leczenie polega na uzupełnianiu płynów oraz osłonowym stosowaniu antybiotyków.

Nosówka:

Nosówka jest chorobą wywoływana przez bardzo zakaźny wirus z rodziny paramyksowirusów. Jest niebezpieczna dla fretek nieszczepionych, stąd bardzo ważna jest odpowiednia profilaktyka! Objawy kliniczne mogą być różne, ale często występuje biegunka oraz ropny wyciek z oczu i nosa, a także zapalenie skóry. Biegunka może być ostra, ciągła lub przerywana. Choroba mimo leczenia prawie zawsze kończy się śmiercią fretki.

Grypa:

U tchórzofretek, które zarażą się od swoich właścicieli grypą, czasem może wystąpić przejściowa biegunka. Jednak dominują objawy ze strony górnych dróg oddechowych oraz gorączka.

Autor: lek. wet. Maja Ingarden (2004-12-03)

u tchórzofretek

Anatomicznie oko tchórzofretki ma podobną budowę do oka psa. Jednym wyjątkiem jest kształt źrenicy – u psa jest okrągły, zaś tchórzofretki posiadają źrenice poziome. Narząd wzroku ma istotne znaczenie nie tylko w odbieraniu wrażeń przetwarzanych przez mózg, ale również wpływa na układ hormonalny i rozrodczy. U ślepych fretek występują zaburzenia cyklu rujowego i związane z tym problemy z płodnością.

W artykule tym opisane zostały najważniejsze zmiany dotyczące narządu wzroku tchórzofretek, zarówno te, które towarzyszą chorobom zakaźnym i niedoborowym, jak i choroby bezpośrednio dotyczące oka. Nie zostały tu uwzględnione niespecyficzne, popularne schorzenia, jak np. zapalenie spojówek, czy urazy gałki ocznej.

Nosówka – pierwsze objawy nosówki u tchórzofretek dotyczą oczu – występuje zapalenie spojówek, obrzęk i stan zapalny powiek oraz owrzodzenie rogówki lub suche zapalenie rogówki.

Grypa – wirus grypy może wywołać zapalenie spojówek oraz światłowstręt.

Niedobór witaminy A – możliwe jest zapalenie spojówek, zaćma oraz osłabione widzenie nocne.

Niedobór ryboflawiny – możliwa jest waskularyzacja (przerastanie naczyniami krwionośnymi) rogówki.

Cysta ślinianki jarzmowej – w literaturze został opisany przypadek cysty ślinowej, której towarzyszył wytrzeszcz oraz miękki, fluktujący obrzęk występujący doogonowo i dogrzbietowo od gałki ocznej.

Owrzodzenia rogówki – dość częsty problem u fretek. Leczenie jest analogiczne do innych gatunków (miejscowo antybiotyki).

Degeneracja nabłonka rogówki – prowadzi do zmętnienia i obrzęku rogówki. Występuje u starszych osobników (powyżej 8 lat).

Zaćma (katarakta) – częsta przypadłość u tchórzofretek. Może być dziedziczna, żywieniowa i idiopatyczna (o nieznanej etiologii). Dojrzała zaćma często prowadzi do katarakto-pochodnego zapalenia błony naczyniowej oka, któremu towarzyszy zwężenie źrenic, łagodny obrzęk rogówki oraz zezowanie, może również rozwinąć się jaskra lub dojść do zwichnięcia soczewki. Jeżeli dojdzie do zapalenia błony naczyniowej, wskazane jest miejscowe stosowanie leków przeciwzapalnych (sterydowych lub niesterydowych), często długoterminowo (nawet miesiące – lata).

Zwyrodnienie siatkówki – często występujący problem u fretek. We wczesnym stadium obserwuje się zaburzenia widzenia nocnego oraz nieznaczne zwężenie naczyń siatkówki (przy oglądaniu dna oka). W miarę rozwoju choroby naczynia coraz bardziej się zwężają, aż przestają być widoczne i stopniowo chora fretka ślepnie.

Autor: lek. wet. Maja Ingarden (2004-12-03)

Chyba każdy właściciel domowego zwierzaka zastanawiał się, czy pies/kot/fretka/świnka morska/chomik mogą zarazić się od człowieka? Większość naszych, ludzkich chorób nie jest dla zwierząt groźna. Ale jest kilka, którymi możemy się wzajemnie zarażać. Należy do nich dobrze wszystkim znana grypa. Psy i koty są w czasie epidemii grypy bezpieczne, ale tchórzofretki mogą chorować razem ze swoimi właścicielami.

Przyczyny:

Grypę u tchórzofretek wywołać może większość typów wirusa grypy ludzkiej (rodzina Orthomyxoviridae). Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową i zarówno człowiek może zarazić fretkę, jak i fretka człowieka.

Objawy:

• Objawy grypy dotyczą głównie górnych dróg oddechowych, a chorobie towarzyszy wysoka kilkudniowa gorączka. Choroba trwać może 7-14 dni.
• Chore fretki kichają, widoczny jest u nich wyciek z oczu i nosa, są apatyczne, nie chcą jeść, możliwy jest światłowstręt.
• U noworodków objawy są znacznie bardziej nasilone, często występują powikłania w postaci zapalenia płuc, kończące się zejściem śmiertelnym
• Stany zapalne dolnych dróg oddechowych – są rzadko spotykane. Najczęściej dotyczą oskrzeli, ale przy wtórnych powikłaniach bakteryjnych (np. hemolityczne paciorkowce) może dojść do zapalenia płuc i śmierci.
• Możliwe są objawy jelitowe, sporadycznie dochodzi do zaburzeń funkcjonowania wątroby. Opisywane są przypadki pogrypowej utraty słuchu.

Rozpoznanie:

• podstawą rozpoznania jest wywiad (kontakt z chorymi ludźmi) oraz „grypowe” objawy
• badania laboratoryjne – uzupełniają badanie kliniczne. We krwi stwierdza się przejściowy spadek krwinek białych (leukopenia), mogą też wystąpić zmiany w parametrach biochemicznych.

Postępowanie:

• dieta! Pokarm powinien być lekkostrawny i przede wszystkim SMACZNY!
• syropy – np. syrop prawoślazowy
• leki przeciwhistaminowe
• antybiotyki – jeżeli istnieje niebezpieczeństwo wtórnych infekcji
• leki przeciwzapalne i przeciwgorączkowe – stosuje się tylko w przypadku znacznego wzrostu temperatury i zawsze po konsultacji z lekarzem weterynarii!

Autor: lek. wet. Maja Ingarden (2004-12-03)

u tchórzofretek

Kamica dróg moczowych jest u fretek dość często występującym schorzeniem. Może dotyczyć nerek, pęcherza moczowego i/lub cewki moczowej. Najczęściej głównym składnikiem kamieni są fosforany amonowo-magnezowe (tzw. struwity).

Przyczyny:

Bezpośrednia przyczyna choroby u fretek jest nieznana. Wiadomo, że najprawdopodobniej dużą rolę odgrywa żywienie – większość chorych zwierząt była żywiona komercyjną karmą dla psów lub słabej jakości karmą dla kotów. Schorzenie to bardzo rzadko występuje u fretek karmionych dobrej jakości karmą kocią, zawierająca wyłącznie białko pochodzenia zwierzęcego. Białko roślinne powoduje alkalizację moczu, co z kolei sprzyja wytrącaniu się kryształów. Normalny odczyn moczu u fretek żywionych dobrej jakości karmą opartą na mięsie wynosi 6,0.

Oprócz czynników żywieniowych, powstawaniu kamieni mogą sprzyjać bakteryjne zapalenia pęcherza moczowego, a także czynniki metaboliczne i predyspozycje genetyczne.

Objawy:

Głównym objawem kamicy są zaburzenia w oddawaniu moczu – zwierzę często się napina, oddaje mocz kropelkami, sierść w okolicy kroczowej jest mokra, wylizana, w moczu może być widoczna krew. Jeżeli dojdzie do niedrożności cewki, tchórzofretka przy próbach oddania moczu głośno płacze. W przypadku nie udzielenia choremu zwierzęciu pomocy może dojść do silnej mocznicy, zatrucia organizmu i śmierci.

Kamienie nerkowe mogą nie dawać żadnych objawów, albo mogą być przyczyną niewydolności nerek.

Rozpoznanie:

• Badanie kliniczne – często możliwe jest stwierdzenie kamieni w czasie omacywania pęcherza moczowego przez powłoki brzuszne. Jeżeli doszło do całkowitej niedrożności cewki moczowej, pęcherz moczowy jest powiększony i może nawet wypełniać prawie całą jamę brzuszną.
• Badanie rentgenowskie – potwierdza obecność kamieni (fosforany amonowo-magnezowe są dobrze widoczne na zdjęciach RTG)
• Badanie krwi (morfologia i biochemia) oraz badanie moczu – pomaga podjąć decyzje o leczeniu wspomagającym i mówi nam o stanie organizmu przed zabiegiem chirurgicznym

Leczenie:

• Chirurgiczne opróżnienie pęcherza. W przypadku zatkania cewki moczowej często konieczna jest uretrotomia (nacięcie cewki moczowej)
• W okresie okołooperacyjnym konieczne jest podawanie płynów (w kroplówce) oraz przez 10-14 dni od zabiegu antybiotyków.
• kamienie nerkowe można spróbować rozpuścić przez korektę diety, jeżeli się nie uda, konieczny jest zabieg.

Profilaktyka polega na stosowaniu odpowiedniej diety (dobrej jakości karma oparta na białku zwierzęcym).

Autor: lek. wet. Maja Ingarden (2004-10-26)

Kastrację, czyli usunięcie jąder u samców tchórzofretek, najlepiej wykonać w wieku 6-8 miesięcy.

Zalety:

• zmniejszenie samczej agresji
• znaczne ograniczenie charakterystycznego, nieprzyjemnego samczego zapachu, pochodzącego ze skórnych łojowych gruczołów zapachowych
• zapobieganie nowotworom jąder
• ograniczenie płodności

Jądra są umiejscowione w worku mosznowym, w tylno-brzusznej części ciała (fot 1). Zabieg przeprowadza się w pełnej narkozie lub po zastosowaniu leków uspokajających i znieczulenia dojądrowego (fot 3). Przed zabiegiem należy usunąć sierść ze skóry pokrywającej worek mosznowy, skórę odtłuszcza się i dezynfekuje, a następnie przez podłużne nacięcie worka mosznowego wyjmuje się na zewnątrz jądra i podwiązuje powrózki nasienne.

U tchórzofretek możliwe jest również podwiązanie samych nasieniowodów, jednak jedyną zaletą takiego postępowania jest ograniczenie płodności, bez likwidacji nieprzyjemnego zapachu i agresji związanej z testosteronem. Jest to zabieg stosowany w hodowlach zarodowych, w których u samic nie przeznaczonych w danym momencie do rozrodu przerywa się rujkę przy pomocy kryjącego, ale niepłodnego samca (owulacja prowokowana), co ma zapobiegać toksycznemu działaniu estrogenów na szpik kostny.

O przygotowaniu do zabiegu i opiece pooperacyjnej można przeczytać klikając [TU]. Zasady postępowania są analogiczne do stosowanych w przypadku psów i kotów.

Autor: lek. wet. Maja Ingarden (2005-01-09)

Nosówka jest jedną z najgroźniejszych chorób, jakie mogą wystąpić u tchórzofretek. Przyczyną jest wirus nosówki psów, należący do rodziny Paramyxoviridae. Aby ustrzec fretki od tej prawie zawsze śmiertelnej choroby należy poddawać je regularnym szczepieniom ochronnym.

Patogeneza:

Fretki zarażają się nosówką od chorych zwierząt lub przez kontakt z ich wydzielinami lub wydalinami (wyciek z nosa i oczu, kał, mocz). Od kontaktu z wirusem do pojawienia się pierwszych objawów mija 7-10 dni (okres inkubacji).

Objawy:

Nosówka powinna być podejrzewana u każdej nieszczepionej tchórzofretki wykazującej podejrzane objawy!

• Często pierwsze objawy nosówki u tchórzofretek dotyczą okolicy pyska – skóra warg i brody staje się obrzęknięta i owrzodziała, a następnie pojawiają się strupy. Jednocześnie mogą pojawić się zmiany w okolicy odbytu i pachwin. Towarzyszy im wychudzenie, apatia, gorączka, światłowstręt, zaciskanie powiek, śluzowo-ropny wyciek z oczu i nosa. Na policzkach mogą pojawić się brązowe strupy, wyciek z oczu może sklejać powieki. Często obserwuje się nadmierne rogowacenie opuszek łap (hiperkeratoza).
• W następnej kolejności pojawiają się objawy ze strony układu oddechowego, w którym dochodzi do replikacji wirusa. Pojawia się kaszel, a drogi oddechowe są wtórnie zasiedlane przez chorobotwórcze bakterie, które pogłębiają zmiany zapalne w płucach, prowadząc często do śmierci.
• Objawy nerwowe – towarzyszą zaawansowanej nosówce – zaburzenia koordynacji, skręt szyi, zezowanie.

Rozpoznanie:

Rozpoznanie oparte jest na wywiadzie (brak szczepień przeciwko nosówce, kontakt z chorymi zwierzętami), badaniu klinicznym i badaniach dodatkowych. Ostatecznym potwierdzeniem są badania serologiczne (wymaz ze spojówek, zeskrobiny z błon śluzowych, krew), jednak są one przydatne jedynie w pierwszych dniach choroby, a dodatkowo należy się liczyć z wynikami fałszywie ujemnymi.

W pośmiertnym badaniu histo-patologicznym można stwierdzić ciałka wtrętowe wewnątrzplazmatyczne w komórkach nabłonka tchawicy, pęcherza moczowego, skóry, przewodu pokarmowego, a także w węzłach chłonnych, śledzionie i gruczołach ślinowych.

Postępowanie:

• Leczenie – brak, śmiertelność sięga 100%. Najlepsze, co właściciel może zrobić, aby nie narażać fretki na cierpienie, jest eutanazja. Jeżeli nie zdecyduje się na takie ostateczne rozwiązanie, stosuje się leczenie paliatywne (antybiotyki + leczenie podtrzymujące)
• Zapobieganie – SZCZEPIENIA OCHRONNE! Pierwsze szczepienie wykonuje się w wieku 6-8 tygodni, a następne co 3-4 tygodnie, aż do ukończenia 14 tygodni. Szczepienia przypominające wykonuje się co roku.
  W Polsce na razie nie ma zarejestrowanych szczepionych dla tchórzofretek, więc stosuje się szczepionki wieloskładnikowe przeznaczone dla psów. Wiąże się to z ryzykiem efektów ubocznych (reakcje uczuleniowe), dlatego fretki po szczepieniu powinny pozostać przez około 30 minut pod okiem lekarza weterynarii.
  W przypadku wystąpienia nosówki u tchórzofretki lub psa, należy przed kupnem nowego zwierzęcia przeprowadzić dokładną dezynfekcję pomieszczeń – skuteczne są standardowo używane środki dezynfekcyjne.

Autor: lek. wet. Maja Ingarden (2004-12-10)

Dość często występującym problemem u tchórzofretek jest jedno- lub obustronna policystowatość nerek. Choroba najczęściej przebiega bezobjawowo, jednak cystowate zmiany w nerkach stwierdzono w czasie sekcji u 10-15% fretek.

Przyczyny:

Przyczyna choroby jest nieznana. Zazwyczaj jest to problem wrodzony.

Objawy:

• zazwyczaj choroba przebiega bezobjawowo
• jeżeli cysty obejmują znaczną część nerek, mogą pojawić się objawy niewydolności nerek – apatia, osłabienie, brak apetytu, zwiększone pragnienie i oddawanie moczu (pd/pu = polydipsja/polyuria)

Rozpoznanie:

• w czasie omacywanie nerek przez powłoki brzuszne stwierdza się ich powiększenie i nieregularną powierzchnię
• badania krwi i moczu – pomagają w ocenie stopnia uszkodzenia nerek
• najlepsza metodą obrazowania nerek jest ultrasonografia – cysty widoczne są jako niewielkie, ciemne obszary.

Leczenie:

Nie są znane specyficzne metody leczenia.

Jeżeli wielocystowatość nerek przebiega bezobjawowo (brak objawów klinicznych i laboratoryjnych choroby), nie jest potrzebne podawanie leków, ale należy przeprowadzać regularne badania kontrolne – USG i badania krwi.

• przy znacznych zmianach należy rozważyć usunięcie nerki. Warunkiem jest prawidłowa praca drugiej nerki.
• leczenie podtrzymujące – u zwierząt z mocznicą podaje się kroplówki i leki moczopędne

Autor: lek. wet. Maja Ingarden (2004-10-26)